Το προηγούμενο του χρέους του Ισημερινού
του Eric Toussaint
Σε συνέχεια της ανταλλαγής απόψεων μεταξύ της Κατρίν (Σαμαρί) και του Τομά (Κουτρό), σας υποβάλω στα γρήγορα τις παρακάτω σκέψεις.
- Το ζήτημα του ελέγχου (audit) του χρέους είναι μια κεντρική πρόταση και επίσης ένα όπλο στα χέρια μιας κυβέρνησης που θα ήθελε να εφαρμόσει ένα ριζοσπαστικό μέτρο για να μειώσει το χρέος. Προσωπικά, είχα την ευκαιρία να μετάσχω το 2007-2008 στο audit του εσωτερικού και εξωτερικού δημόσιου χρέους που οργάνωσε η κυβέρνηση του Ισημερινού. Το τελικό ραπόρτο του audit συνοψίζεται σε 195 σελίδες. Είναι διαθέσιμο στα ισπανικά και στα αγγλικά στο σάιτ του cadtm. Στη βάση αυτού του audit, η κυβέρνηση του Ισημερινού ανέστειλε τη πληρωμή των τίτλων του εξωτερικού της χρέους για ποσό ύψους 3,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στα μέσα Νοεμβρίου 2008 (δηλαδή, περίπου το 30% του εξωτερικού δημόσιου χρέους της χώρας).
![fmi5]()
Οι κάτοχοι τίτλων φυσικά διαμαρτυρήθηκαν, και βάλθηκαν να τους πουλάνε στη δευτερεύουσα αγορά του χρέους στο 20-30% της αξίας τους. Μετά από 5 μήνες αβεβαιότητας, η κυβέρνηση του Ισημερινού ανακοίνωσε πως ήταν έτοιμη να εξαγοράσει αυτούς τους τίτλους στο 35% της αξίας τους (στο μεταξύ διάστημα είχε αγοράσει στο ντούκου, μέσω ενδιάμεσων, ένα σημαντικό μέρος των τίτλων στη δευτερεύουσα αγορά. Πράγμα που απαγορεύεται). Στις 10 Ιουνίου 2009, η κυβέρνηση του Ισημερινού ήταν σε θέση να ανακοινώσει ότι είχε εξαγοράσει το 91% των τίτλων. Είχε πληρώσει χοντρικά 1 δισεκατομμύριο δολάρια για τίτλους που άξιζαν το τριπλάσιο. Και το κερασάκι στο γλυκό, γλύτωνε τη πληρωμή των τόκων (που ανέρχονταν στα 300 εκατομμύρια δολάρια ετησίως). Αυτοί οι τίτλοι ήταν ληξιπρόθεσμοι είτε το 2012 είτε το 2030. Τι δείχνει το παράδειγμα του Ισημερινού; Δείχνει ότι ένα μικρό Κράτος μπορεί να προχωρήσει σε μια μονομερή κυρίαρχη ενέργεια στη βάση ενός audit και ότι μπορεί να εξαναγκάσει τους κατόχους ομολόγων να κάνουν σημαντικές υποχωρήσεις. Μέχρι σήμερα, δεν υπήρξε κανένα σοβαρό αντίποινο και αυτό συνέβη πριν από ένα χρόνο. Δυστυχώς, η CADTM ήταν, σχεδόν, η μόνη οργάνωση που μίλησε στην Ευρώπη για την εμπειρία του Ισημερινού. Εξάλλου, από τον Ιούλιου του 2009, είμαστε σε επαφή με μια σειρά Ελλήνων αγωνιστών που επιθυμούν να δημιουργήσουν ένα cadtm στη χώρα τους. Είναι αυτοί που θα αποφασίσουν να το κάνουν ή όχι. - Προσθέτω ότι μια κυβέρνηση έχει κάθε δικαίωμα να αποφασίσει να κάνει διάκριση μεταξύ των κατόχων ομολόγων. Οι μικροί «κάτοχοι» τίτλων μπορούν να ταυτοποιηθούν και θα αποζημιωθούν (και γιατί όχι πλήρως). Για να επωφεληθούν από μια θετική διάκριση, οι κάτοχοι πρέπει να αποδείξουν ποια είναι η κατάστασή τους (για παράδειγμα, με αντίγραφο της φορολογικής τους δήλωσης…).
- Εξάλλου, υπάρχουν και άλλα μέτρα που μπορεί να πάρει μια κυβέρνηση: Η cadtm πρότεινε δια του τύπου πριν από ένα μήνα, ένα φόρο επί των μεγάλων κατόχων ομολόγων (εθνικών ή ξένων) ίσο με το ποσό των τίτλων που κατέχουν. Αυτή η τοποθέτηση δημοσιεύτηκε από τη κύρια γαλλόφωνη ημερήσια εφημερίδα του Βελγίου, τη Le Soir. Την είχα στείλει στη λίστα του CS (Σημ.μετ: Επιστημονικό Συμβούλιο της Attac), την ξαναβάζω ως επισυναπτόμενη. Πρόκειται βέβαια για ένα πολύ ριζοσπαστικό μέτρο, το παραδέχομαι. Προτείνουμε μια απλή και προκλητική φόρμουλα απέναντι στις χρηματαγορές και άρα στους θεσμικούς επενδυτές: αυτό που ζητάτε, μας το χρωστάτε και να είστε ευχαριστημένοι που δεν σας ζητάμε να μας επιστρέψετε τους τόκους που έχετε ήδη εισπράξει.
Οι κάτοχοι τίτλων φυσικά διαμαρτυρήθηκαν, και βάλθηκαν να τους πουλάνε στη δευτερεύουσα αγορά του χρέους στο 20-30% της αξίας τους. Μετά από 5 μήνες αβεβαιότητας, η κυβέρνηση του Ισημερινού ανακοίνωσε πως ήταν έτοιμη να εξαγοράσει αυτούς τους τίτλους στο 35% της αξίας τους (στο μεταξύ διάστημα είχε αγοράσει στο ντούκου, μέσω ενδιάμεσων, ένα σημαντικό μέρος των τίτλων στη δευτερεύουσα αγορά. Πράγμα που απαγορεύεται). Στις 10 Ιουνίου 2009, η κυβέρνηση του Ισημερινού ήταν σε θέση να ανακοινώσει ότι είχε εξαγοράσει το 91% των τίτλων. Είχε πληρώσει χοντρικά 1 δισεκατομμύριο δολάρια για τίτλους που άξιζαν το τριπλάσιο. Και το κερασάκι στο γλυκό, γλύτωνε τη πληρωμή των τόκων (που ανέρχονταν στα 300 εκατομμύρια δολάρια ετησίως). Αυτοί οι τίτλοι ήταν ληξιπρόθεσμοι είτε το 2012 είτε το 2030. Τι δείχνει το παράδειγμα του Ισημερινού; Δείχνει ότι ένα μικρό Κράτος μπορεί να προχωρήσει σε μια μονομερή κυρίαρχη ενέργεια στη βάση ενός audit και ότι μπορεί να εξαναγκάσει τους κατόχους ομολόγων να κάνουν σημαντικές υποχωρήσεις. Μέχρι σήμερα, δεν υπήρξε κανένα σοβαρό αντίποινο και αυτό συνέβη πριν από ένα χρόνο. Δυστυχώς, η CADTM ήταν, σχεδόν, η μόνη οργάνωση που μίλησε στην Ευρώπη για την εμπειρία του Ισημερινού. Εξάλλου, από τον Ιούλιου του 2009, είμαστε σε επαφή με μια σειρά Ελλήνων αγωνιστών που επιθυμούν να δημιουργήσουν ένα cadtm στη χώρα τους. Είναι αυτοί που θα αποφασίσουν να το κάνουν ή όχι.Παραθέτω ένα απόσπασμα του επισυναπτόμενου άρθρου: «Εσείς, μεγάλοι πιστωτές, επωφεληθήκατε πλουσιοπάροχα από το δημόσιο χρέος, αλλά τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα είναι υπό σοβαρή απειλή και οι ανισότητες αυξάνονται με ιλιγγιώδη ρυθμό. Η προτεραιότητά μας είναι τώρα να εξασφαλίσουμε αυτά τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και είστε εσείς, μεγάλοι πιστωτές, που θα πληρώσετε για αυτό. Θα σας φορολογήσουμε με το ποσό που σας χρωστάμε, δεν χρειάζεται να βγει από τις τσέπες σας το χρήμα, αλλά το χρέος εξαφανίζεται. Και να θεωρείτε τον εαυτό σας ευτυχή που δεν σας ζητάμε τους τόκους που σας έχουμε ήδη πληρώσει σε βάρος των συμφερόντων των πολιτών!»
- Ένα άλλο δυνατό μέτρο το υπερασπίζεται εδώ και πάνω από 20 χρόνια ένας από τους μεγαλύτερους Βέλγους ειδικούς της φορολογίας, ο μακαρίτης Μαξ Φρανκ , που συνόδευσε το cadtm ό την ίδρυσή της πριν από 20 χρόνια. Ο Μαξ Φρανκ ήταν ένας σοσιαλδημοκράτης, ούτε κατά διάνοια αριστεριστής. Πρότεινε έναν έκτακτο φόρο (πολύ υψηλό) επί των μεγάλων περιουσιών (ένα φόρο μια και έξω) για να αποπληρωθεί μέρος ή το σύνολο του δημόσιου χρέους.
Στη δεκαετία του 1990, στο Βέλγιο, αυτή η πρόταση υιοθετήθηκε από πολλές συλλογικότητες (μεταξύ των οποίων η cadtm) και αγωνιστές που συσπειρώθηκαν στο «Κάλεσμα των 600». Πολλά μέλη αυτής της ένωσης συνέβαλαν κατόπιν να ιδρυθεί η Attac στο Βέλγιο το 1999-2000.
Η συζήτηση γύρω από τις εναλλακτικές λύσεις στη δικτατορία των πιστωτών είναι θεμελιώδης και είναι στ’αλήθεια θετικό που ξεκινάει ή ενισχύεται στην Attac. Οι λύσεις δεν είναι εύκολες και είναι αλήθεια ότι η Cadtm κάνει το κεντρί, πράγμα που κρίνεται μεν συμπαθητικό αλλά και υπερβολικά ριζοσπαστικό. Σκασίλα μας, ας συνεχίσουμε τη συζήτηση και ας καταλήξουμε σε προτάσεις στο ύψος των περιστάσεων. Στη πραγματικότητα, το κύριο είναι να βάλουμε στο επίκεντρο των προβληματισμών το ζήτημα των εναλλακτικών λύσεων στη δικτατορία των πιστωτών καθώς και το θέμα του δημόσιου χρέους. Αυτή είναι μια από ΤΙΣ προτεραιότητες. Το κείμενο του Alain Bihr του Δεκέμβρη 2009 όπως και άλλες συμβολές (θυμάμαι πολύ δυνατά αποσπάσματα για το δημόσιο χρέος στη μπροσούρα Φόρος Τόμπιν που έγραψε ο Φρανσουά Σεσνέ για λογαρισμό της Attac και δημοσίευσε η Mille et Une Nuits, το 1999 ή το 2000, έτσι δεν είναι;) επιτρέπουν να καταλάβουμε τη καταγωγή του δημόσιου χρέους και τον τρόπο με τον οποίο η αποπληρωμή του λειτουργεί ως μηχανισμός μεταφοράς εισοδημάτων από τους από κάτω (κυρίως των μισθωτών) προς τους καπιταλιστές κατόχους του δημόσιου χρέους. Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο και είχε ήδη αναλυθεί από τον Μαρξ που όριζε εξάλλου το δημόσιο χρέος μεταξύ των στοιχείων-κλειδιών της (πρωταρχικής) συσσώρευσης του κεφαλαίου.
Τέλος, προκειμένου να κάνει να προχωρήσει ο στοχασμός πάνω σε αυτή τη θεματική, η Cadtm οργανώνει μια συνάντηση επιμόρφωσης και συζήτησης που θα διεξαχθεί στο Ναμύρ σε 3 βδομάδες. Επισυνάπτω το πρόγραμμα. Θα παρουσιάσουμε ειδικότερα την ομάδα εργασίας της Cadtm για το δημόσιο χρέος στο Βορρά που αποτελείται από καμιά εικοσαριά πρόσωπα (τα 2/3 από Γαλλία, το 1/3 από Βέλγιο). Θα μπορούσαμε να εξετάσουμε τη διεύρυνση της συμμετοχής.
Παραμονή Πρωτομαγιάς, δικός σας
Ερίκ Τουσέν