Brexit, ιταλικές και ισπανικές εκλογές:
Πότε επιτέλους η ευρωπαϊκή αριστερά θα αγωνιστεί εντός έδρας;…
Του Γιώργου Μητραλιά
Από πρώτη άποψη, τίποτα δεν φαίνεται να συνδέει το Βρετανικό Brexit με τις ισπανικές βουλευτικές και ιταλικές δημοτικές εκλογές, την πρωτοφανή κρίση και επαπειλούμενη διάλυση του βρετανικού Εργατικού κόμματος με την αμερικανική «κοσμογονία» του Μπέρνι Σάντερς. Τα μεγάλα γεγονότα του καλοκαιριού του σωτηρίου έτους 2016 μοιάζουν να μην υπακούουν σε καμιά «εσωτερική λογική» και να μην μπορούν να ερμηνευθούν παρά μόνο σαν μια ακόμα εκδήλωση αυτού που περιγράφεται, γενικόλογα και αφηρημένα, ως «κρίση» των καιρών μας! Με άλλα λόγια, πλήρης σύγχυση και φυσικά, τρόμος και αγωνία μπροστά στο άγνωστο…
Ας μας επιτραπεί να διαφωνήσουμε. Και μάλιστα κάθετα. Όλα αυτά τα λιγότερο ή περισσότερο κατακλυσμικά γεγονότα και εξελίξεις των ημερών μας υπακούουν σε μια «εσωτερική λογική», και έχουν ένα κοινό παρονομαστή που τους δίνει νόημα και τα κάνει κατανοητά. Και αυτός ο –ανομολόγητος από τα ΜΜΕ και τους ποικίλους «ειδικούς»- κοινός παρονομαστής είναι το γεγονός ότι παντού η πλειοψηφία των ενδιαφερόμενων πληθυσμών, η αριστερά, τα εργατικά κινήματα και οι αμέτρητοι «από κάτω» βρίσκονται σε βαθιά κρίση επειδή καλούνται να απαντήσουν σε διλήμματα που δεν είναι δικά τους. Που δεν εκφράζουν τα δικά τους τεράστια προβλήματα. Που είναι τεχνητά και προκατασκευασμένα από τους δημίους τους για να κάνουν την κρίση των «από κάτω» ακόμα πιο βαθιά. Με άλλα λόγια, επειδή εδώ και καιρό και όλο και πιο πολύ, οι λίγοι «από πάνω» εξαναγκάζουν τους πάρα πολλούς «από κάτω» της Ευρώπης και του κόσμου να παίζουν εκτός έδρας, στο γήπεδο του ταξικού αντιπάλου, χαμένοι εκ των προτέρων, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα του όποιου δημοψηφίσματος και της οποιασδήποτε στημένης εκλογικής και άλλης αναμέτρησης !...
Ακραίο αλλά και τρανό παράδειγμα αυτής της οικτρής κατάστασης προσφέρει το περίφημο πια Brexit. Δεν είναι μόνον ότι το δίλημμα «μέσα ή έξω από την ΕΕ» δεν αφορά κανένα από τα μεγάλα προβλήματα της καθημερινής ζωής της συντριπτικής πλειοψηφίας των Βρετανών πολιτών. Δεν είναι καν ότι διέσπασε προκαταβολικά το βρετανικό εργατικό κίνημα, τη βρετανική αριστερά όλων των αποχρώσεων και τους Βρετανούς «από κάτω». Είναι κυρίως, ότι αυτό το (ψευτο)δίλημμα τους διέσπασε ακόμα περισσότερο την επαύριο του δημοψηφίσματος, βυθίζοντας σε τρομακτική κρίση όχι το Συντηρητικό κόμμα που εφεύρε και οργάνωσε το δημοψήφισμα, αλλά το ίδιο το Εργατικό κόμμα, προσφέροντας μάλιστα την ευκαιρία στη δεξιά του (φιλο-νεοφιλελεύθερη και μπλερική) πτέρυγα να οργανώσει ένα πραγματικό πραξικόπημα ενάντια στον λαοπρόβλητο αριστερό ηγέτη του Τζέρεμι Κόρμπιν! Και το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια ώρα που η Βρετανία σαρώνεται από ένα πρωτοφανές κύμα ρατσιστικών επιθέσεων εναντίον Πολωνών μεταναστών, που ακολουθεί την επικράτηση ενός ιδιαίτερα ξενοφοβικού, εθνικιστικού και ακροδεξιού Brexit …
Φυσικά, τίποτα από όλα αυτά δεν συμβαίνει στην Ιταλία για τον απλούστατο λόγο ότι στη γειτονική μας χώρα η κοινοβουλευτική αριστερά δεν μπορεί να διασπαστεί επειδή έχει ουσιαστικά εκλείψει εδώ και αρκετά χρόνια. Όμως, και εδώ οι πρόσφατες δημοτικές εκλογές και τα αποτελέσματά τους προσφέρονται για την εξαγωγή ανάλογων συμπερασμάτων. Συγκεκριμένα, οι αυταρχικές και νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης Ρέντσι αποδοκιμάστηκαν αγρίως από τους πολίτες οι οποίοι όμως είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στην ακραία ρατσιστική –ή μάλλον πογκρομική- Λέγκα του Βορρά του Ματτέο Σαλβίνι και στο πιο μετριοπαθώς ξενοφοβικό Κίνημα Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο για να εκφράσουν αυτή την αποδοκιμασία τους.
Επιλέγοντας τελικά το Κίνημα Πέντε Αστέρων και τις υποψήφιές του στους δήμους της Ρώμης και του Τορίνο, οι Ιταλοί πολίτες κατάφεραν μεν ένα ιδιαίτερα συντριπτικό και επώδυνο πλήγμα στον κ. Ρέντσι και στις αντιλαϊκές πολιτικές του, αλλά δεν μπόρεσαν να αναδείξουν κάποια δική τους προοπτική βασισμένη στις δικές τους κύριες προτεραιότητες που είναι εξάλλου οι ίδιες παντού στην Ευρώπη: πάλη ενάντια στη λιτότητα, στην ανεργία, στη φτώχεια, στην επισφάλεια και στο ρατσισμό. Με άλλα λόγια, παρέμειναν δέσμιοι ψευτοδιλημμάτων από τα οποία είναι μόνιμα χαμένοι όποια κι αν είναι η απάντησή τους, καθώς αναγκάζονται να διαλέξουν μεταξύ κάποιας Σκύλλας και κάποιας Χάρυβδης…
Φυσικά, τίποτα από όλα αυτά δεν ισχύει στην Ισπανία όπου η αριστερά εκπροσωπήθηκε στις εκλογές της περασμένης Κυριακής, από τον πιο ισχυρό κομματικό της συνασπισμό σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, το Unidos Podemos του διδύμου Ιγκλέσιας-Γκαρθόν. Κατά συνέπεια, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι τουλάχιστον στην Ισπανία, οι αριστεροί πολίτες δεν ήταν ορφανοί και δεν είχαν να επιλέξουν μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης. Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά στη μεγάλη εκλογική αποτυχία του Unidos Podemos –που συνοψίζεται στην απώλεια ενός εκατομμυρίου ψήφων (!) μεταξύ Δεκεμβρίου 2015 και Ιουνίου 2016- αποκαλύπτει μια αρκετά διαφορετική πραγματικότητα.
Πράγματι, με δεδομένο ότι η αποτυχία του Unidos Podemos είναι –κατά κοινή ομολογία- η αποτυχία του Podemos και της ηγεσίας του, οι αιτίες της πρέπει να αναζητηθούν στις επιλογές της που προηγήθηκαν των τελευταίων εκλογών. Και η διαπίστωση είναι μια και συντριπτική: τα συνεχή ζιγκ-ζαγκ της ηγεσίας του (μαθητευόμενου μάγου) Πάμπλο Ιγκλέσιας συνδυαζόμενα με τη δικαιολογημένη σύγχυση που προκάλεσαν οι κατά καιρούς όρκοι πίστης της στη σοσιαλδημοκρατία ή ακόμα και στο δημαγωγικό «ούτε αριστερά-ούτε δεξιά», είχαν δυο καταστροφικές συνέπειες: Από τη μια, έκαναν τους Podemos να χάσουν και να μην εκμεταλλευτούν την ιστορική ευκαιρία που τους παρουσιάστηκε πριν από περίπου δυο χρόνια για να καταφέρουν το τελικό πλήγμα στον ισπανικό (νεοφιλελεύθερο) δικομματισμό. Και από την άλλη, τους αφαίρεσε τη μεγάλη αξιοπιστία που τους έδινε ο αρχικός τους ριζοσπαστισμός και η οποία αντικαταστάθηκε σταδιακά στη συνείδηση εκατομμυρίων πολιτών από την εικόνα ενός «πατριωτικού» Podemos που δεν διαφέρει και πολύ από τα παραδοσιακά κόμματα καθώς διεκδικεί και αυτό τον περίφημο «κεντρώο» χώρο προκειμένου να ασκήσει «εθνική πολιτική» καλύτερα από τους παραδοσιακούς διαχειριστές της…
Η κατάληξη αυτών των αφελών ακροβατισμών είναι μάλλον οικτρή και συνιστά δεινό πλήγμα σε ολάκερη την ευρωπαϊκή αριστερά. Ωστόσο, δεν είναι έκπληξη. Η παγίδευση των Ευρωπαίων πολιτών σε διλήμματα που απέχουν έτη φωτός από τα πραγματικά τους προβλήματα οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε παραπέρα αποπροσανατολισμό και αποδιοργάνωση τον κόσμο της αριστεράς και μας φέρνει ακόμα πιο κοντά στους χειρότερους εφιάλτες της Ευρώπης του μεσοπολέμου! Επείγει λοιπόν για δεκάδες και εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών να ξαναπαίξουν το συντομότερο δυνατό στο δικό τους ταξικό γήπεδο, προβάλλοντας τις δικές τους διεκδικήσεις, προτάσεις και προοπτικές, τις μόνες που μπορούν να εμπνεύσουν και να δώσουν αυτοπεποίθηση στα πλήθη των καταπιεσμένων που ψάχνουν αγωνιωδώς για μια πολιτική διέξοδο των κατακερματισμένων αγώνων τους.
Όλα αυτά είναι προφανώς εύκολο να τα λες αλλά πολύ πιο δύσκολο να τα κάνεις πράξη ειδικά σε μια εποχή ισχνών αγελάδων και αποστράτευσης για το εργατικό κίνημα και την ευρωπαϊκή αριστερά. Για να μπορέσουμε λοιπόν να αρχίσουμε να αναθαρρούμε και να περνάμε στην αντεπίθεση, το πρώτο καθήκον είναι να συσπειρώσουμε τις λίγες δυνάμεις που είναι πια διαθέσιμες. Και αυτό επειδή σήμερα περισσότερο από ποτέ επιβάλλεται η συνάντηση, δικτύωση και συνεργασία τους! Γύρω από ένα κοινό πρόγραμμα και όραμα αλλά και γύρω από ένα κοινό σημείο αναφοράς που μπορεί να εμπνεύσει με το παράδειγμά του. Και αυτό το σημείο αναφοράς δεν μπορεί να είναι παρά το γιγάντιο κίνημα που αναπτύσσεται τους τελευταίους μήνες στις ΗΠΑ με αφορμή την καμπάνια του Μπέρνι Σάντερς. Τόσο επειδή δεν υπάρχει κανένα άλλο όσο και επειδή αυτό το νέο βορειοαμερικανικό κίνημα διαθέτει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που λείπουν σήμερα απελπιστικά από το ευρωπαϊκό: πρωτοφανή μαζικότητα, ριζοσπαστισμό, αισιοδοξία, επιθετικότητα και απίστευτη νεανική ενέργεια και ενθουσιασμό! (1)
Το συμπέρασμα είναι προφανές: Την ώρα που γινόμαστε μάρτυρες μιας πρωτοφανούς επιτάχυνσης της ιστορίας στην οποία οι «από κάτω» και οι οργανώσεις τους (κόμματα, συνδικάτα, κινήματα,…) βρίσκονται όλο και πιο πολύ όχι απλώς στην άμυνα αλλά κυριολεκτικά κολλημένοι στον τοίχο, είναι απλός παραλογισμός και αυτοκτονία να προσπαθούμε να επιβιώσουμε αγωνιζόμενοι ο καθένας χωριστά και μάλιστα στο γήπεδο του αντιπάλου. Στους σημερινούς καιρούς των πιο ακραίων κινδύνων, ο ενεργός διεθνισμός δεν είναι μια απλή αρετή, Είναι ο εκ των ουκ άνευ όρος της κοινής μας σωτηρίας…
Σημειώσεις
1. Για συνεχή, έγκυρη και πλούσια ενημέρωση σχετικά με το νέο μαζικό βορειοαμερικανικό κίνημα υποστήριξης στην καμπάνια του Μπέρνι Σάντερς, μπορείτε να εμπιστευθείτε το Facebook της πρωτοβουλίας «Έλληνες για το μαζικό κίνημα του Μπέρνι Σάντερς».