Aριστερά και κλιματική καταστροφή:
απλό “άλλοθι” των κυβερνώντων;...
του Γιώργου Μητραλιά
Με τον Μητσοτάκη να επικαλείται -για νιοστή φορά- την κλιματική κρίση ως άλλοθι για να κρύψει τις ευθύνες του στις αλλεπάλληλες φυσικές καταστροφές που πλήττουν την Ελλάδα, και την αριστερά, προεξάρχουσας της « ριζοσπαστικής », να καταγγέλλει -επίσης για νιοστή φορά- αυτή τη προσχηματική επίκληση, γνωρίζουμε προκαταβολικά το πολιτικό σκηνικό που θα κτιστεί πάνω στα ερείπια του επόμενου “ακραίου καιρικού φαινομένου”: ο Μητσοτάκης (και ο κάθε Μητσοτάκης) θα (ξανα)επικαλεστεί την κλιματική αλλαγή και θα την (ξανα)βγάλει καθαρή καθώς τόσο στο στόμα του, όσο και σε εκείνο των αντιπάλων του αυτή η “κλιματική αλλαγή” είναι κάτι σαν ...φυσικό φαινόμενο, εντελώς ανεξάρτητο από τους ανθρώπους που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να το αντιμετωπίσουν. Με προφανή συνέπεια, να τους απομένει μόνο να το υποστούν μοιρολατρικά, περιορίζοντας την ανταλλαγή επιχειρημάτων και καταγγελιών στα γνωστά...φρεάτια που δεν καθαρίζονται, στις υποδομές που δεν συντηρούνται και στην αναλγησία των κυβερνώντων που αδιαφορούν συστηματικά για τον σκληρά δοκιμαζόμενο λαό.
Φυσικά, όλα θα άλλαζαν και ο Μητσοτάκης δεν θα έβγαινε περίπου αλώβητος και από αυτή τη φυσική καταστροφή, αν η αριστερά έλεγε το αυτονόητο: ότι η κλιματική αλλαγή που επικαλείται όχι μόνο δεν τον βοηθάει να γλυτώσει από τις ευθύνες του, αλλά τις κάνει κατά πολύ χειρότερες. Κι αυτό επειδή όλα αυτά για τα οποία ήδη τον καταγγέλλουν δίκαια είναι απλά πλημμελήματα, σε σύγκριση με το πραγματικό έγκλημα διαρκείας που διαπράττει όταν όχι μόνο δεν κάνει τίποτα ενάντια στην κλιματική κρίση αλλά και την επιδεινώνει συνεχώς με την πολιτική του. Και μάλιστα από κοινού και σε αγαστή συνεργασία με τους φίλους του καπιταλιστές σε όλο τον κόσμο! Όλους αυτούς και το κεφαλαιοκρατικό σύστημα τους που έχουν δημιουργήσει και επιδεινώνουν συνεχώς την κλιματική κρίση, σε βαθμό που αυτή να αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη απειλή που έχει να αντιμετωπίσει το ανθρώπινο είδος σε όλη την ιστορία του !
Όμως, ακόμα και αν έλεγε όλα αυτά, μια συλλογικότητα (μια οργάνωση, ένα κίνημα, ένα κόμμα) δεν θα ήταν αριστερή -και δη ριζοσπαστική- αν δεν πρόσθετε πράξεις στα λόγια της, τις δικές της προτάσεις στη κριτική της, για να αποδείξει χειροπιαστά ότι η αντίθεση της στην κλιματική καταστροφή δεν είναι λόγια του αέρα χωρίς πρακτικό αντίκρυσμα. Όπως, για παράδειγμα, και εδώ πρόκειται για ένα πρώτο στοιχειώδες καθήκον μεταξύ πολλών άλλων, ότι τάσσεται υπέρ της άμεσης εγκατάλειψης και απαγόρευσης κάθε έρευνας για τον εντοπισμό και εξόρυξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη χώρας μας. Και ότι παλεύει για αυτό κινητοποιώντας τους πολίτες, δημιουργώντας τα ανάλογα κοινωνικά κινήματα ή μετέχοντας ενεργά σε όσα ήδη υπάρχουν στην Ελλάδα και στο κόσμο.
Ωστόσο, το πιο σημαντικό -και κρίσιμο για το μέλλον μας- που θα πρέπει να κάνει σήμερα μια αριστερή συλλογικότητα είναι κάτι άλλο, ποιοτικά διαφορετικό: να πείσει τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, και ειδικά τους μισθωτούς και τους κάθε λογής καταπιεσμένους, ότι εδώ που έχει φτάσει -όχι πια η καλπάζουσα άλλα μάλλον η εφεξής αφηνιασμένη - κλιματική καταστροφή, δεν αρκούν πια για την αντιμετώπιση της, ακόμα και τα πιο σωστά και ριζοσπαστικά από τα μέτρα που προτείνονταν το 1990, το 2010 ή ακόμα και... πέρυσι! Τώρα και από εδώ και πέρα, η μόνη ρεαλιστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης “πρέπει να στοχεύει τις ρίζες του προβλήματος: το καπιταλιστικό σύστημα, την εκμεταλλευτική και εξορυκτική του δυναμική, και το τυφλό και εμμονικό κυνήγι της ανάπτυξης »(1) Πράγμα που συνεπάγεται ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής καταστροφής είναι αδύνατη αν δεν υπάρξει ριζική αλλαγή τόσο του τρόπου που παράγουμε και καταναλώνουμε. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται να υπάρξει σωτηρία αν δεν αλλάξουμε ριζικά τη ζωή και την οργάνωση της ζωής των ανθρώπων, που γνωρίσαμε μέχρι τώρα. Και αυτό παντού στον κόσμο μας, γεγονός που δεν μας απαλλάσσει όμως από το καθήκον να αρχίσουμε ξεκινώντας από την ίδια τη χώρα μας !...
Αν δεν κάνουμε όλα αυτά, δηλαδή αν συνεχίσουμε να αγνοούμε τις διαπιστώσεις και προειδοποιήσεις για το κλίμα της Διακυβερνητικής Επιτροπής και κυρίως, του διεθνούς ριζοσπαστικού οικολογικού κινήματος, αλλά και την όλο και πιο εφιαλτική πραγματικότητα, τότε οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές και για την ίδια την αριστερά και την όποια αξιοπιστία τής έχει απομείνει. Παράδειγμα πρώτο (μεταξύ πάμπολλων άλλων): πάνω σε ποια βάση θα πρέπει να σχεδιαστούν π.χ. τα μεγαλόπνοα αντιπλημμυρικά έργα που ευαγγελίζεται σύσσωμη η αριστερά, αν δεν ληφθούν υπόψη η κλιματική κρίση και οι σχετικές επιστημονικές μελέτες (π.χ. της Διακυβερνητικής Επιτροπής) για την προσεχή εξέλιξη και ένταση της; Αν αυτή η κλιματική κρίση είναι απλώς “άλλοθι” του Μητσοτάκη, τότε το λογικό συμπέρασμα είναι ότι ο σχεδιασμός αυτών των μέτρων πρέπει να γίνει στη βάση των -εντελώς ξεπερασμένων και άρα εντελώς άχρηστων- υπαρχόντων δεδομένων και μοντέλων, όπως εξάλλου προτείνει με μεγάλη συνέπεια π.χ. το ΚΚΕ.
Παράδειγμα δεύτερο: Στη βάση ποιων προβλέψεων, αν όχι εκείνων που απορρέουν από την επιστημονική μελέτη της κλιματικής κρίσης, πρέπει να οργανωθεί και να προετοιμαστεί το αντιρατσιστικό κίνημα -αλλά και όλη η αριστερά- για να αντιμετωπίσει από αύριο κιόλας τα εκατομμύρια των “κλιματικών προσφύγων” που θα διασχίσουν τη Μεσόγειο, προκαλώντας αναπόφευκτα τεράστιες ανατροπές στις σημερινές πολιτικές και άλλες ισορροπίες; Ήδη σύμφωνα με τον ΟΗΕ, είναι 884.000 οι επιβιώσαντες (από τις τερατώδεις καταστροφές του γνωστού μας μεσογειακού τυφώνα Daniel) πολίτες της ανατολικής Λιβύης πολλοί από τους οποίους θα θελήσουν εύλογα να βρουν σωτηρία στις ευρωπαϊκές ακτές της Μεσογείου. Δηλαδή, κατά προτεραιότητα και στη χώρα μας που βρίσκεται -για όσους δεν το έχουν συνειδητοποιήσει- ακριβώς απέναντι από τη Λιβύη! Και προφανώς, θα υπάρξουν προσεχώς, ίσως και σε μερικούς μήνες, άλλοι τόσοι ή και περισσότεροι, ακόμα και συμπατριώτες μας στο εσωτερικό της χώρα μας, καθώς πληθαίνει με μαθηματική ακρίβεια όχι μόνο η συχνότητα αλλά και η ένταση των λεγόμενων “ακραίων καιρικών φαινομένων”. Και αυτό χωρίς να λαβαίνουμε υπόψη τις πιο μακροπρόθεσμες καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης όπως είναι π.χ. η ερημοποίηση, που είναι ήδη υπαρκτότατη και στη χώρα μας, ειδικά στην ανατολική Κρήτη και στην ανατολική Πελοπόννησο...
Επειδή όμως δεν ξεχνάμε και τις άμεσες -και ίσως πιο πεζές και κατανοητές- συνέπειες της παρούσας κατάστασης, οφείλουμε να διαπιστώσουμε πως ο μεγάλος κερδισμένος από αυτή την -μόνιμα επαναλαμβανόμενη- ιστορία είναι ο Μητσοτάκης και ο κάθε Μητσοτάκης. Γιατί; Μα, επειδή θα συνεχίσει να μην πληρώνει τις (τεράστιες) αμαρτίες του τόσο στις κάλπες όσο και στην υπόληψη των λαϊκών μαζών. Κυρίως όμως, επειδή θα συνεχίσει να μην κάνει το παραμικρό ενάντια στην καλπάζουσα κλιματική κρίση που μας υπόσχεται νέες, ακόμα μεγαλύτερες και ακόμα πιο συχνές καταστροφές κάθε λογής. ‘Η καλύτερα, επειδή θα συνεχίσει να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να την επιδεινώσει! Και μάλιστα χωρίς να τον στριμώχνει έμπρακτα περίπου κανείς καθώς σχεδόν οι πάντες σε αυτή τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων αποχρώσεων της αριστεράς, είτε δηλώνουν ένθερμοι υποστηρικτές των ορυκτών καυσίμων, είτε σιωπούν επιδεικτικά αποφεύγοντας τις “κακοτοπιές” που μπορεί να τους δημιουργήσουν προβλήματα, είτε παραδέχονται μεν την ύπαρξη της κλιματικής κρίσης αλλά απέχουν από τα παγκόσμια κινήματα που μάχονται εναντίον της και υπερασπίζονται τα “δικά μας” -εξάλλου ανύπαρκτα- πετρέλαια, είτε τέλος, φτάνουν να καταγγέλλουν την κλιματική κρίση ως... “τη μεγαλύτερη απάτη του ιμπεριαλισμού”.
Ο λόγος λοιπόν όχι για τον Μητσοτάκη και τον κάθε Μητσοτάκη που κάνει απλώς με συνέπεια την καπιταλιστική δουλειά του, αλλά για αυτή την ελληνική αριστερά που δεν κάνει τη δική της. Μια ελληνική αριστερά που δεν παραδειγματίζεται όχι μόνο από τα ριζοσπαστικά οικολογικά κινήματα του “πλούσιου Βορρά”, αλλά και από τους “φτωχούς της γης” όπως είναι τα περισσότερα από τα εκατομμύρια μέλη του παγκόσμιου αγροτικού κινήματος Via Campesina (2), αλλά σιωπά, κάνει πως δεν καταλαβαίνει, υποβαθμίζει την πάλη ενάντια στην κλιματική καταστροφή ή φτάνει -τουλάχιστον κάποιες συνιστώσες της-ακόμα και να λέει ακριβώς τα ίδια με την πιο ακραία καπιταλιστική αντίδραση, με τις πολυεθνικές των ορυκτών καυσίμων και τους διαφόρους ακροδεξιούς πολιτικούς εκπροσώπους τους, σε αυτό το πιο φλέγον, αμεσότερο, κυριολεκτικά μέγιστο υπαρξιακό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα ειδικά οι εργαζόμενοι/ες, οι φτωχοί/ες και οι καταφρονεμένοι λαοί απανταχού γης, δηλαδή η ίδια η ανθρωπότητα!
Καθώς τα χρονικά περιθώρια έχουν στενέψει απελπιστικά και ο χαμένος χρόνος μετριέται πια σε αρκετές δεκαετίες, η ελληνική αριστερά πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι της είναι πια πρακτικά αδύνατο να νομίζει πως θα μπορέσει να επιβιώσει χωρίς να προσφέρει μια συνολική, σαφή, αξιόπιστη και χειροπιαστή απάντηση για το πρακτέο απέναντι στο τσουνάμι της κλιματικής καταστροφής, που επηρεάζει πια την παραμικρή “λεπτομέρεια” της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Δηλαδή, ένα πρόγραμμα και συνάμα ένα όραμα για την οργάνωση και τους στόχους των κοινωνιών μας, που θα είναι εναλλακτικό στο σημερινό καπιταλιστικό μοντέλο, σε εκείνο ακριβώς το σύστημα που έχει φέρει σήμερα την ανθρωπότητα στο χείλος της καταστροφής.
Είτε λοιπόν το θέλει, είτε δεν το θέλει, η ελληνική αριστερά θα βρεθεί πάρα πολύ σύντομα αναγκασμένη από τα γεγονότα να μετάσχει στο διεθνή προβληματισμό για το περιεχόμενο που θα πρέπει να έχει αυτό το “εναλλακτικό πρόγραμμα και όραμα” . Και προφανώς, να πάρει θέση απέναντι στην ιστορικής σημασίας εναλλακτική πρόταση του κειμένου/μανιφέστου “Για μια οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη” (1) των Michael Lowy, Γιώργου Καλλή, Bengi Akbulut και Sabrina Fernandes, ένα ενδεικτικό απόσπασμα της οποίας κλείνει αυτό το κείμενο :
"Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη είναι μια τέτοια εναλλακτική πρόταση, που βρίσκεται σε άμεση αντιπαράθεση με τον καπιταλισμό και την ανάπτυξη. Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη απαιτεί την κοινωνικοποίηση των κύριων μέσων ανα/παραγωγής και τον δημοκρατικό, συμμετοχικό και οικολογικό σχεδιασμό. Οι κύριες αποφάσεις για τις προτεραιότητες στην παραγωγή και στη κατανάλωση θα παίρνονται από τους ίδιους τους ανθρώπους, για να ικανοποιούν τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες ενώ ταυτόχρονα θα σέβονται τα οικολογικά όρια του πλανήτη. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι, σε διάφορα επίπεδα, ασκούν άμεση εξουσία ορίζοντας δημοκρατικά τι, πόσο και πως πρέπει να παραχθεί, πώς πρέπει να αμειφθούν τα διάφορα είδη παραγωγικών και αναπαραγωγικών δραστηριοτήτων που συντηρούν εμάς και τον πλανήτη. Η εξασφάλιση ακριβοδίκαιης ευημερίας για όλους δεν απαιτεί οικονομική ανάπτυξη αλλά μάλλον την αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της οικονομίας και αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου".
Σημειώσεις
1. Βλέπε το μανιφέστο που σηματοδότησε τη συνάντηση των δύο αντικαπιταλιστικών ρευμάτων της ριζοσπαστικής οικολογίας, του οικοσοσιαλιστικού και εκείνου της αποανάπτυξης: https://www.efsyn.gr/nisides/
2. Βλέπε το μήνυμα αλληλεγγύης και στήριξης της Via Campesina στους αγρότες/τισσες της Θεσσαλίας που χτυπήθηκαν από τις πλημμύρες του μεσογειακού τυφώνα Daniel: https://www.contra-xreos.gr/