Για να πάρει ο λαός την εξουσία στα χέρια του
Δέκα προτάσεις για να μην επαναληφθεί η συνθηκολόγηση όπως έγινε στην Ελλάδα

του Ερίκ Τουσέν

Προκειμένου να αποφύγουμε την επανάληψη της συνθηκολόγησης, όπως τη γνωρίσαμε στην Ελλάδα το 2015, καταθέτω δέκα προτάσεις με σκοπό την ανάληψη της εξουσίας από το λαό.

 Η πρώτη πρόταση αφορά στην ανάγκη για μια αριστερή κυβέρνηση, για ανυπακοή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σαφέστατη προαναγγελία. Το κόμμα, ή ο συνασπισμός κομμάτων, που επιχειρούν να κυβερνήσουν, και βέβαια, αναφέρομαι π.χ. στην Ισπανία, θα πρέπει εξαρχής να αρνηθούν να υπακούσουν στις απαιτήσεις για λιτότητα, και να δεσμευτούν ότι θα αρνηθούν τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού. Θα πρέπει να δηλώσουν: «Δεν θα σεβαστούμε τον κανόνα ισοσκελισμού του προϋπολογισμού που επιτάσσουν οι ευρωπαϊκές συνθήκες» καθώς θέλουμε ν’ αυξήσουμε τις δημόσιες δαπάνες για να καταπολεμήσουμε τα αντικοινωνικά μέτρα και τη λιτότητα, και για να προβούμε στην οικολογική μετάβαση. Συνεπώς, το πρώτο πράμα είναι η σαφής και αποφασισμένη δέσμευση για ανυπακοή. Κατ’ εμέ, μετά την ελληνική συνθηκολόγηση, είναι ουσιώδους σημασίας να εγκαταλείψουμε τη ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να απαιτήσουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να σεβαστούν τη λαϊκή βούληση. Η συνέχιση αυτής της ψευδαίσθησης θα μας οδηγούσε στην καταστροφή. Οφείλουμε να αρνηθούμε την υπακοή.

 Δεύτερον: δέσμευση για κάλεσμα σε λαϊκές κινητοποιήσεις, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και αυτό πέρυσι στην Ελλάδα απέτυχε. Είναι σαφές πως τα ευρωπαϊκά κινήματα δεν ήταν επαρκή όσον αφορά τις διαδηλώσεις, οι οποίες έλαβαν μεν χώρα, αλλά δεν επέδειξαν ικανοποιητικό επίπεδο αλληλεγγύης στον ελληνικό λαό. Είναι όμως αλήθεια επίσης ότι ο στρατηγικός προσανατολισμός του Σύριζα δεν προέβλεπε πανευρωπαϊκό κάλεσμα σε λαϊκές κινητοποιήσεις, ούτε καν σε λαϊκές κινητοποιήσεις εντός Ελλάδας. Και όταν κάλεσαν σε κινητοποίηση με το δημοψήφισμα της 5^ης Ιουλίου 2015, τελικά δεν σεβάστηκαν τη βούληση του 61,5% των Ελλήνων, που αρνήθηκαν να υπακούσουν στις απαιτήσεις των πιστωτών.

 Τρίτον: δέσμευση να οργανωθεί λογιστικός έλεγχος του χρέους, με τη συμμετοχή των πολιτών. Αυτός ο λογιστικός έλεγχος θα πρέπει να συγχρονιστεί με την παύση αποπληρωμής του χρέους. Διαφέρουν οι καταστάσεις στα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν ευρωπαϊκά κράτη όπου η παύση αποπληρωμής αποτελεί μέτρο απόλυτης ανάγκης και προτεραιότητας, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, αλλά και της Πορτογαλίας και της Κύπρου. Η περίπτωση της Ισπανίας απαιτεί περισσότερη διερεύνηση. Σε άλλες χώρες, είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί πρώτα ο λογιστικός έλεγχος και στη συνέχεια να αποφασιστεί η παύση αποπληρωμής του χρέους. Τα μέτρα αυτά οφείλουν να εφαρμοστούν λαμβάνοντας υπ’ όψη την ιδιαίτερη κατάσταση που επικρατεί σε κάθε κράτος.

 Τέταρτο μέτρο: καθιέρωση του ελέγχου των κινήσεων κεφαλαίων (capital control), λαμβάνοντας όμως υπ’ όψη τί σημαίνει ακριβώς. Δηλαδή αντίθετα στην ιδέα ότι απαγορεύεται στους πολίτες να μεταφέρουν μερικές εκατοντάδες ευρώ στο εξωτερικό – είναι σαφές ότι οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές πρέπει να επιτρέπονται μέχρι ενός ποσού. Απεναντίας, το ζητούμενο είναι να καθιερωθεί ένας αυστηρός έλεγχος στις κινήσεις κεφαλαίων που ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο ποσό.

Πέμπτο μέτρο: κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού και του ενεργειακού τομέα. Κατ’ εμέ, η κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν έγκειται μόνο στη δημιουργία ενός δημόσιου τραπεζικού πόλου, αλλά συνίσταται στη διακήρυξη ενός δημόσιου μονοπωλίου επί του χρηματοπιστωτικού τομέα, δηλαδή επί των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιριών. Πρόκειται για κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα υπό τον έλεγχο των πολιτών, για τη μετατροπή δηλαδή του χρηματοπιστωτικού τομέα σε δημόσια υπηρεσία. Ταυτοχρόνως, είναι προφανές ότι στα πλαίσια της οικολογικής μετάβασης, η κοινωνικοποίηση του ενεργειακού τομέα αποτελεί επίσης μέτρο προτεραιότητας. Δεν μπορεί να υπάρξει οικολογική μετάβαση χωρίς δημόσιο μονοπώλιο στον τομέα της ενέργειας, τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και σε επίπεδο διανομής.

 Η έκτη πρόταση: δημιουργία ενός συμπληρωματικού και μη μετατρέψιμου νομίσματος. Είτε σε περίπτωση εξόδου από την ευρωζώνη, είτε σε περίπτωση διαμονής εντός, είναι απαραίτητη η δημιουργία συμπληρωματικού, μη μετατρέψιμου νομίσματος. Με άλλα λόγια, ένα νόμισμα τοπικό που χρησιμεύει, σε μικρή κυκλοφορία, στις συναλλαγές εντός της χώρας, π.χ. για την πληρωμή των αυξήσεων των συντάξεων ή των μισθών των υπαλλήλων, για την πληρωμή των φόρων και των δημόσιων υπηρεσιών, και ούτω καθ’ εξής. Η χρήση ενός συμπληρωματικού νομίσματος επιτρέπει την αποδέσμευση και την μερική έξοδο από την δικτατορία του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Βέβαια, δεν αποφεύγεται η συζήτηση για την ευρωζώνη. Πιστεύω πως σε πολλές χώρες, η έξοδος από την ευρωζώνη είναι ένα ενδεχόμενο που πρέπει να υποστηρίξουν τα αριστερά κόμματα και τα συνδικάτα. Αρκετές χώρες της ευρωζώνης δεν θα μπορέσουν να διακόψουν από τη λιτότητα και να προβούν σε μια οίκο-σοσιαλιστική μετάβαση αν δεν βγουν από την ευρωζώνη. Σε περίπτωση εξόδου από την ευρωζώνη, πιστεύω πως θα πρέπει να γίνει μια νομισματική μεταρρύθμιση αναδιανομής. Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως ορίζεται, για παράδειγμα, το όριο των 200.000 ευρώ ρευστού χρήματος, όπου η ισοτιμία συναλλάγματος είναι 1 ευρώ για 100 πεσέτες. Πάνω από το όριο των 200.000 ευρώ, η ισοτιμία ανέρχεται στα 1,5 ευρώ για 100 πεσέτες. Σε ακόμα ψηλότερο επίπεδο, ανέρχεται στα 2 ευρώ. Πέρα από το όριο των 500.000 ευρώ η ισοτιμία γίνεται 10 ευρώ για 100 πεσέτες. Αυτό αποτελεί μια νομισματική μεταρρύθμιση αναδιανομής: μειώνει το ρευστό χρήμα που κυκλοφορεί και αναδιανέμει τον ρευστό πλούτο στα νοικοκυριά. Και φυσικά μειώνει και μέρος της ρευστής περιουσίας του πλουσιότερου 1%. Δεδομένου ότι, (δεν γνωρίζω συγκεκριμένα τους αριθμούς για τη Χώρα των Βάσκων και την Ισπανία), περίπου ο μισός πληθυσμός δεν μπορεί καν ν’ αποταμιεύσει. Το πιο φτωχό 30% του πληθυσμού, έχει μόνο χρέη, δεν έχει καθόλου ρευστό διαθέσιμο. Ίσως διαθέτουν περιουσία σε μορφή ακινήτου – είτε υποθηκευμένου είτε όχι – αλλά σε κάθε περίπτωση αυτό το ποσοστό του πληθυσμού δεν διαθέτει καθόλου κεφάλαιο.

 Έβδομο μέτρο: φυσικά χρειάζεται ριζοσπαστική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Κατάργηση του ΦΠΑ επί των αγαθών και των υπηρεσιών βασικής κατανάλωσης, όπως τροφή, ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, και άλλα αγαθά πρώτης ανάγκης. Τουναντίον, αύξηση του ΦΠΑ σε αγαθά και προϊόντα πολυτελείας, κτλ. Χρειάζεται επίσης μια αύξηση της φορολογίας στα κέρδη των ιδιωτικών εταιριών και στα εισοδήματα πάνω από κάποιο σημείο. Ή αλλιώς, κλιμακωτή φορολόγηση στα εισοδήματα και στην περιουσία.

 Όγδοο μέτρο: από-ιδιωτικοποιήσεις. «Εξαγορά» των ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων με συμβολικό αντίτιμο ενός ευρώ, απ’ αυτούς που επωφελήθηκαν με τις ιδιωτικοποιήσεις. Παράλληλα, πρέπει να επεκτείνουμε τις δημόσιες υπηρεσίες και να τις θωρακίσουμε υπό των έλεγχο των πολιτών.

 Ένατο μέτρο: μείωση του χρόνου εργασίας, διατηρώντας όμως τους ίδιους μισθούς. Να ακυρωθούν οι αντικοινωνικοί νόμοι και να υιοθετηθούν νόμοι για την επανόρθωση της κατάστασης των ενυπόθηκων χρεών. Το ζήτημα θα μπορούσε κάλλιστα να ρυθμιστεί δια του νόμου, αποφεύγοντας δικαστικές προσφυγές (καθώς υπάρχουν παμπολλές υποθέσεις που αφορούν το ενυπόθηκο χρέος όπου νοικοκυριά βρίσκονται αντιμέτωπα με τις τράπεζες). Ένα κοινοβούλιο μπορεί να αποφασίσει δια νόμου τη διαγραφή των ενυπόθηκων οφειλών που φτάνουν ως τις 150.000 ευρώ, για παράδειγμα. Μέσω αυτού του μηχανισμού, θα μπορούσε ν’ αποφευχθεί η προσφυγή στη δικαιοσύνη.

 Δέκατο μέτρο: έναρξη μιας πραγματικής συνταγματικής διαδικασίας. Δεν πρόκειται για συνταγματικές αλλαγές στο υπάρχον πλαίσιο των κοινοβουλευτικών θεσμών, αλλά για τη διάλυση του κοινοβουλίου και τη σύγκληση άμεσης εκλογής μιας Συντακτικής Συνέλευσης. Βέβαια, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το θέμα των εθνικοτήτων και τα λοιπά, αλλά σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο είναι ν’ ανοίξει μια πραγματική συνταγματική διαδικασία, είτε σε επίπεδο εθνικοτήτων, είτε στο επίπεδο του Κράτους ως έχει. Επίσης, οφείλουμε ν’ αναζητήσουμε τρόπους να ενταχθεί αυτή η διαδικασία μέσα σε άλλες αντίστοιχες συνταγματικές διαδικασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αυτές αποτελούν κατ’ εμέ δέκα βασικές προτάσεις που πρέπει να τεθούν προς συζήτηση. Αποτελούν όμως ζητήματα υψίστης προτεραιότητας, γιατί χωρίς ριζοσπαστικά μέτρα, εξ’ αρχής προαναγγελθέντα, δεν υφίσταται ρήξη με τις πολιτικές λιτότητας. Δεν υπάρχει περιθώριο για ρήξη χωρίς ριζοσπαστικά μέτρα ενάντια στο μεγάλο Κεφάλαιο. Όσοι πιστεύουν ότι μπορούν να τα παρακάμψουν, είναι «απατεώνες» που δεν θα καταφέρουν καμία πραγματική πρόοδο. Το ευρωπαϊκό επίπεδο, οι διαστάσεις του ευρωπαϊκού οικοδομήματος είναι τέτοιες και η κρίση του καπιταλισμού είναι τόσο εκτεταμένη, που δεν υπάρχει ουσιαστικός χώρος για αναπτυξιακές νέο-Κεϋνσιανές πολιτικές. Κατά τη γνώμη μου ο οίκο-σοσιαλισμός δεν πρέπει να παραμείνει στις παρυφές, αλλά να τεθεί στο κέντρο των συζητήσεων, απ’ όπου πρέπει να προκύψουν άμεσες και συγκεκριμένες προτάσεις. Είναι απόλυτη και επείγουσα ανάγκη να πετύχουμε τον αγώνα κατά της λιτότητας και να προβούμε στην οίκο-σοσιαλιστική μετάβαση τώρα.