Οι προκλήσεις για την αριστερά στην ευρωζώνη
Συλλογικό κείμενο υπογραμμένο από 70 στελέχη και αγωνιστές της αριστεράς από 15 ευρωπαϊκές χώρες
Ιδού ένα κείμενο υπογραμμένο από πάνω από 70 άτομα σε πολλές χώρες της Ευρώπης (βλέπε τον πλήρη κατάλογο στο τέλος του άρθρου). Αυτό το συλλογικό κείμενο αναλύει ξεκάθαρα τους συσχετισμούς δύναμης μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και προτείνει μια σειρά ριζοσπαστικών αλλά και αναγκαίων προτάσεων για όποιον δηλώνει ότι παλεύει ενάντια στη λιτότητα υπέρ μιας Ευρώπης των λαών και υπέρ της οικολογικής μετάβασης.
Αυτό που κάνει αυτό το κείμενο να είναι σημαντικό είναι, πέρα από το περιεχόμενό του, ότι υπογράφεται από προσωπικότητες και αγωνιστές και αγωνίστριες από περισσότερες από 15 ευρωπαϊκές χώρες, που προέρχονται από διαφορετικούς ορίζοντες: από το Podemos και την Izquierda Unida (Ενωμένη Αριστερά) της Ισπανίας μέχρι το πορτογαλικό Bloco της Αριστεράς, το Parti de Gauche (Κόμμα της Αριστεράς), το NPA και το Ensemble! της Γαλλίας, τη Λαϊκή Ενότητα και την Ανταρσύα στην Ελλάδα, από τη ριζοσπαστική αριστερά της Δανίας μέχρι εκείνη της Κύπρου καθώς και εκείνες χωρών όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ή η Ουγγαρία. Υπογράφεται από ευρωβουλευτές και ευρωβουλεύτριες διαφόρων χωρών και διαφόρων κομμάτων, από τον υπεύθυνο οικονομικών της Μαδρίτης, την πρώην πρόεδρο του ελληνικού Κοινοβουλίου, και πολλά μέλη της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος…
Οι 10 προτάσεις αυτού του κειμένου βγαίνουν μέσα από την ανάλυση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η Ευρώπη από το 2010 και μετά, από τη σύγκρουση μεταξύ Σύριζα και Τρόικας –καθώς επρόκειτο όντως για μια σύγκρουση- κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 και την κατοπινή εφαρμογή πολιτικών λιτότητας από τον Σύριζα, αλλά και από τις ισπανικές, ιρλανδικές και κυπριακές εμπειρίες. Τα πρόσφατα γεγονότα κατέδειξαν ξεκάθαρα πόσο είναι απαραίτητο σε μια κυβέρνηση της αριστεράς να έχει το θάρρος να μην υπακούσει στα κελεύσματα των ευρωπαϊκών αρχών και συνθηκών. Αυτό πρέπει να συνοδεύεται από τη λαϊκή κινητοποίηση που ενθαρρύνει η κυβέρνηση καθώς και από μια σειρά ισχυρών μέτρων όπως η οργάνωση ενός λογιστικού ελέγχου του χρέους με τη συμμετοχή πολιτών, η θέσπιση του ελέγχου των κινήσεων κεφαλαίων, η κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα καθώς και εκείνου της ενέργειας, η ριζική μεταρρύθμιση της φορολογίας… Και φυσικά, η διεξαγωγή της αναπόφευκτης συζήτησης για την ευρωζώνη, η έξοδος από την οποία αποτελεί μια επιλογή που πρέπει να υποστηριχτεί τουλάχιστον σε ορισμένες χώρες.
Η αντικειμενική ανάλυση των ευρωπαϊκών πολιτικών των τελευταίων ετών μας οδηγεί σίγουρα στο εξής συμπέρασμα: μόνο μονομερή και εθνικά κυρίαρχα ισχυρά μέτρα αυτοάμυνας θα επιτρέψουν στις εθνικές αρχές και στους λαούς που τις έχουν αναδείξει να έλθουν σε ρήξη με τη λιτότητα και να θέσουν σε ισχύ αυτή τη ρήξη καθώς και να δώσουν μια πρώτη απάντηση στο πρόβλημα του άνομου χρέους.
Από το Μάη του 2010, το χρέος έγινε το κύριο ζήτημα στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη ευρωζώνη. Το πρώτο πρόγραμμα ύψους 110 δισεκατομμυρίων ευρώ που επεξεργάστηκε η Τρόικα, η οποία δημιουργήθηκε για να το επεξεργαστεί και να το εκτελέσει, προκάλεσε απότομα την αύξηση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Η ίδια διαδικασία σημειώθηκε στην Ιρλανδία (2010), στη Πορτογαλία (2011), στη Κύπρο (2013) και στην Ισπανία με ιδιαίτερο τρόπο. Τα προγράμματα είχαν πέντε βασικούς στόχους:
1. Να επιτρέψουν στις ιδιωτικές τράπεζες (1) να δεχτούν δημόσια υποστήριξη ώστε να μην πληρώσουν το λογαριασμό για την έκρηξη της ιδιωτικής πιστωτικής φούσκας που είχαν δημιουργήσει και να αποφύγουν μια νέα διεθνή ιδιωτική χρηματοπιστωτική κρίση μεγάλης έκτασης (2).
2. Να δώσουν στους νέους δημόσιους πιστωτές (3) που υποκατέστησαν τους ιδιωτικούς πιστωτές μια τεράστια ικανότητα καταναγκασμού πάνω στις κυβερνήσεις και τους θεσμούς των περιφερειακών χωρών προκειμένου αυτοί να εφαρμόσουν μια πολιτική ακραίας λιτότητας, απορρύθμισης (απέναντι σε πάμπολλες κοινωνικές κατακτήσεις), ιδιωτικοποιήσεων και ενίσχυσης αυταρχικών πρακτικών (βλέπε το σημείο 5).
3. Να διατηρήσουν την περίμετρο της ευρωζώνης (αυτό σημαίνει να κρατήσουν εντός της ευρωζώνης την Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Περιφέρειας), πράγμα που συνιστά ένα γερό εργαλείο στα χέρια των μεγάλων ευρωπαϊκών ιδιωτικών επιχειρήσεων και των οικονομιών που κυριαρχούν στην ευρωζώνη.
4. Να κάνουν έτσι ώστε το βάθαιμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών ειδικά στην Ελλάδα, αλλά και στις άλλες χώρες της Περιφέρειας, να γίνει παράδειγμα και μέσο πίεσης πάνω στο σύνολο των ευρωπαϊκών πληθυσμών.
5. Να ενισχύσουν σε ευρωπαϊκή κλίμακα (τόσο στο επίπεδο της ΕΕ όσο και σε κάθε Κράτος μέλος) τις αυταρχικές μορφές διακυβέρνησης χωρίς να προσφύγουν άμεσα σε νέες εμπειρίες φασιστικού, ναζιστικού, φρανκικού και σαλαζαρικού τύπου ή σε εκείνου του καθεστώτος των συνταγματαρχών στην Ελλάδα (1967-1974) (4).
Για να έλθουμε σε ρήξη με τη λιτότητα πρέπει να βγάλουμε τα διδάγματα της αποτυχίας της πολιτικής που υιοθέτησε η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα το 2015. Επίσης, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε τα όρια της εμπειρίας της μειοψηφικής σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Αντόνιο Κόστα στη Πορτογαλία (5).
Για ένα προσανατολισμό εναλλακτικό στη λιτότητα, στο χρέος, στις τράπεζες και στην ευρωζώνη. Ένας εναλλακτικός προσανατολισμός που προστατεύει τα συμφέροντα των λαών πρέπει να αναφέρεται ταυτόχρονα στη λιτότητα, στο δημόσιο χρέος, στις ιδιωτικές τράπεζες, στην ευρωζώνη, στην αντίθεση στις αυταρχικές πολιτικές. Ο απολογισμός της περιόδου 2010-2016 στην ευρωζώνη είναι ξεκάθαρος: είναι αδύνατο να βγούμε από τη λιτότητα αν δεν δώσουμε απαντήσεις τουλάχιστον σε αυτές τις πέντε προβληματικές. Σίγουρα, πρέπει να προσθέσουμε ότι η εναλλακτική πρόταση πρέπει να καταπιαστεί και με άλλα προβλήματα, μεταξύ των οποίων την κλιματική και οικολογική κρίση, την ανθρωπιστική κρίση που συνδέεται με την ενίσχυση της Ευρώπης φρούριο (που καταδικάζει κάθε χρόνο σε βέβαιο θάνατο στη Μεσόγειο ή αλλού χιλιάδες υποψήφιους για μετανάστευση ή άσυλο), τη κρίση στη Μέση Ανατολή. Πρέπει επίσης να αγωνιστούμε ενάντια στην άκρα δεξιά και την άνοδο του ρατσισμού. Μετά από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και μετά από την εμφάνιση του ριζοσπαστικού κινήματος που στήριξε την καμπάνια του Μπέρνι Σάντερς και που καλείται τωρα να παλέψει στη πρώτη γραμμή ενάντια στον Τραμπ και στα σχέδιά του, η ριζοσπαστική αριστερά, τα συνδικαλιστικά, κοινωνικά φεμινσιτικά και οικολογικά ευρωπαϊκά κινήματα πρέπει να ρίξουν γέφυρες προς τις δυνάμεις που αντιστέκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ένα μεγάλο μέρος της ριζοσπαστικη αριστεράς που διαθέτει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση είχε και έχει πάντα μια λαθεμένη αντίληψη για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μέσω της ΕΕ και της ευρωζώνης. Με απλά λόγια, έβλεπε στην ΕΕ περισσότερα πλεονεκτήματα παρά μειονεκτήματα. Εκτιμούσε ότι τόσο η ΕΕ όσο και η ευρωζώνη παρέμεναν συμβατές με την επιστροφή σε σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές, με κάπως λιγότερη αδικία, με λίγη κεϋνσιανή ανάκαμψη. Είναι βασικό στη βάση της εμπειρίας του 2015 να ενισχυθεί το στρατόπεδο των δυνάμεων που δεν καλλιεργούν αυταπάτες για την ΕΕ και την ευρωζώνη και που προτάσσουν μια αυθεντική οικοσοσιαλιστική προοπτική ρήξης με την ΕΕ όπως αυτή έχει δημιουργηθεί. Πρέπει να έχουμε ως αφετηρία ότι η ΕΕ και η ευρωζώνη δεν είναι μεταρρυθμίσιμες.
Το 2015, καθένας μπόρεσε να κάνει τη διαπίστωση ότι είναι αδύνατο να πείσεις την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ, την ΕΚΤ και τις νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες με τη νομιμότητα που προσφέρει η δημοκρατική ψήφος και η απλή συζήτηση, να πάρουν μέτρα που σέβονται τα δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών καθώς και εκείνα των λαών γενικότερα. Το δημοψήφισμα της 6ης Ιουλίου 2015 που πολέμησαν με τον εκβιασμό και την ασφυκτική πίεση (δηλαδή με το κλείσιμο των τραπεζών επί πέντε μέρες πριν από το δημοψήφισμα) δεν τους έπεισε για την ανάγκη να κάνουν παραχωρήσεις. Αντίθετα, καταπατώντας τα θεμελιώδη δημοκρατικά δικαιώματα, αύξησαν κατακόρυφα τις απαιτήσεις τους.
Βέβαια, θεωρητικά είναι πολλά τα μέτρα που θα έπρεπε και θα μπορούσε να ληφθούν σε ευρωπαϊκή κλίμακα για να ανακάμψει η οικονομία, να μειωθεί η κοινωνική αδικία, να γίνει βιώσιμη η αποπληρωμή του χρέους και να δωθεί και πάλι οξυγόνο στη δημοκρατία. Ο Γιάνης Βαρουφάκης ως υπουργός Οικονομικών, έκανε το Φλεβάρη του 2015 προτάσεις που πήγαιναν προς αυτή τη κατεύθυνση. Επρόκειτο για την ανταλλαγή του ελληνικού χρέους με δυο νέου τύπου ομόλογα: 1. με ομόλογα με ρήτρα ανάπτυξης, 2. με τα επονομαζόμενα “αέναα” ομόλογα, με την έννοια ότι η Ελλάδα θα αποπλήρωνε μόνο τους τόκους αλλά αενάως (6). Οι προτάσεις του Βαρουφάκη παρόλο που ήταν μετριοπαθείς και απολύτως πραγματοποιήσιμες, δεν είχαν στην πραγματικότητα καμιά πιθανότητα να γίνουν δεκτές από τις ευρωπαϊκές αρχές.
Η Κομισιόν, η ΕΚΤ, το Ευρωπαϊκο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δεν θέλουν να ακούσουν τους λαούς. Αυτό συμβαίνει με μια ολόκληρη σειρά προτάσεων που στοχεύουν να μειώσουν ριζικά το βάρος του χρέους της Ελλάδας όπως και εκείνου πολλών άλλων ευρωπαϊκών χωρών (με την αμοιβαιότητα των χρεών, με την έκδοση ευρωομολόγων, κλπ). Από τεχνική άποψη θα μπορούσαν να υλοποιηθούν αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι μέσα στις σημερινές συνθήκες και με τους συσχετισμούς δυνάμεων που υφίστανται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι χώρες με προοδευτική κυβέρνηση δεν μπορούν να ελπίζουν ότι θα ακουστούν, θα γίνουν σεβαστές και ακόμα λιγότερο ότι θα υποστηριχτούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Η ΕΚΤ έχει τα μέσα να προκαλέσει ασφυξία στο τραπεζικό σύστημα ενός Κράτους μέλους της ευρωζώνης κόβοντας την πρόσβαση των τραπεζών στη ρευστότητα. Όπως το προαναφέραμε, τα χρησιμοποίησε στην Ελλάδα το 2015. Η Τραπεζική Ένωση και η διαιτητική εξουσία της ΕΚΤ ενισχύουν τα μέσα καταναγκασμού που διαθέτουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί για να κάνουν να αποτύχει ένα αριστερό πείραμα.
Οι συνθήκες έχουν γίνει υπερ-καταναγκαστικές όσον αφορά το χρέος και το έλλειμμα. Θεωρητικά, οι ευρωπαϊκές αρχές, μεταξύ των οποίων και το συμβούλιο υπουργών, θα μπορούσαν να αποφασίσουν να παρεκλίνουν λαβαίνοντας υπόψην την κατάσταση κρίσης (το έχουν ήδη κάνει υπέρ κυβερνήσεων της δικιάς τους πολιτικής γραμμής) (7) αλλά είναι σαφές ότι δεν έχουν καμιά διάθεση να το πράξουν. Αντίθετα, τόσο αυτοί οι θεσμοί και το ΔΝΤ όσο και οι σημερινές νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις στις άλλες χώρες πολέμησαν ενεργά την ελληνική κυβέρνηση ενώ αυτή έδειχνε πάρα πολύ μεγάλη μετριοπάθεια (είναι το λιγότερο που μπορούμε να πούμε). Τα περισσότερα από τα ΜΜΕ και πολλοί ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες παρουσίασαν ωστόσο τον Αλέξη Τσίπρα και τον Γιάνη Βαρουφάκη σαν αντάρτες ή ακόμα και σαν αντιευρωπαίους ριζοσπάστες. Η Τρόικα πολέμησε το υπό εξέλιξη μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου 2015 πείραμα στην Ελλάδα προκειμένου να καταδείξει σε όλους τους λαούς της Ευρώπης ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές στο νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό μοντέλο.
Η συνθηκολόγηση της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα δεν τους ήταν αρκετή. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και το ΔΝΤ απαίτησαν και πέτυχαν από την κυβέρνηση Τσίπρα να εντείνει τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές επιτιθέμενη ακόμα περισσότερο στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, και ειδικότερα στο συνταξιοδοτικό, επιταχύνοντας τις ιδιωτικοποιήσεις, επιβάλλοντας ποικίλες αλλαγές στο νομικό και νομοθετικό επίπεδο που συνιστούν θεμελιώδεις δομικές υποχωρήσεις υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου και ενάντια στα κοινά αγαθά (8). Όλα αυτά τα νέα μέτρα και αντι-μεταρρυθμίσεις ενισχύουν την αδικία και την επισφάλεια. Και αν οι πιστωτές καταλήξουν να παραχωρήσουν μια νέα αναδιάρθρωση του χρέους (9), αυτό θα γίνει υπό τον όρο να συνεχιστούν οι πολιτικές αυτού του είδους. Σε αυτή τη περίπτωση, μια απομείωση του χρέους δεν θα συνιστά σε καμιά περίπτωση νίκη ή έστω μια παρηγοριά. Θα αποτελεί απλώς ένα μέτρο που στοχεύει να εγγυηθεί τη συνέχιση των εξοφλήσεων και να προσπαθήσει να αποφύγει την επανάληψη των έντονων κοινωνικών αγώνων.
Επιβάλλεται ένα πρώτο συμπέρασμα: αν δεν πάρουν ισχυρά μονομερή και εθνικώς κυρίαρχα μέτρα αυτοάμυνας, οι εθνικές αρχές και οι λαοί που τις έχουν επιφορτίσει να έλθουν σε ρήξη με τη λιτότητα δεν θα είναι σε θέση να δώσουν ένα τέλος στη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων από τους πιστωτές και τις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Ορισμένοι θα μπορούσαν να απαντήσουν ότι αν μια κυβέρνηση της αριστεράς ερχόταν στην εξουσία στη Μαδρίτη, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το βάρος της ισπανικής οικονομίας (4η οικονομία της ευρωζώνης βάσει του ΑΕΠ) στις διαπραγματεύσεις με τις κυριότερες κυβερνήσεις της ευρωζώνης κερδίζοντας παραχωρήσεις που ο Τσίπρας δεν μπορούσε να πετύχει. Ποιες παραχωρήσεις; Μήπως τη δυνατότητα να επανακινήσει την οικονομία και την απασχόληση μέσω μαζικών δημόσιων δαπανών και κατά συνέπεια με ένα σημαντικό δημόσιο έλλειμμα; Το Βερολίνο, η ΕΚΤ και τουλάχισοτν 5 με 6 άλλες πρωτεύουσες της ευρωζώνης θα ήταν αντίθετες με αυτό! Μήπως τη δυνατότητα να πάρει πολύ ισχυρά μέτρα απέναντι στις τράπεζες; Η ΕΚΤ υποστηριζόμενη από την Κομισιόν θα απορρίψει αυτή την επιλογή.
Αυτό που επίσης είναι βέβαιο, είναι ότι αν δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς έρχονταν στην κυβέρνηση σε χώρες σαν την Πορτογαλία, την Κύπρο, την Ιρλανδία, τη Σλοβενία, τις 3 δημοκρατίες της Βαλτικής, δεν θα είχαν τα μέσα να πείσουν την Επιτροπή και τη διεύθυνση της ΕΚΤ να τις αφήσει να τερματίσουν τη λιτότητα, να σταματήσουν τις ιδιωτικοποιήσεις και να αναπτύξουν τις δημόσιες υπηρεσίες, να μειώσουν δραστικά το χρέος… Αυτές οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αντισταθούν και να πάρουν μονομερή μέτρα για να υπερασπιστούν τους πληθυσμούς τους. Όμως, τι θα συνέβαινε αν σχηματίζονταν ταυτόχρονα πολλές κυβερνήσεις της αριστεράς σε πολλές χώρες της ευρωζώνης και απαιτούσαν όλες μαζί μια αναδιαπραγμάτευση; Σίγουρα θα ήταν μια πολύ καλή εξέλιξη αλλά αυτή η δυνατότητα θα πρέπει επίσης να αποκλειστεί έστω και για λόγους εκλογικού ημερολογίου.
Μήπως μια κυβέρνηση της αριστεράς στην εξουσία στο Παρίσι, σε περίπτωση νίκης του Μελανσόν στις προεδρικές εκλογές του Μάη 2017 και των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς στις κοινοβουλευτικές εκλογές που θα ακολουθήσουν, θα μπορούσε να επιβάλλει μια μεταρρύθμιση του ευρώ; Αυτή είναι η υπόθεση εργασίας του επιτελείου της προεκλογικής εκστρατείας του Ζαν-Λυκ Μελανσόν. Λογικά, αμφιβάλλουμε για αυτή τη δυνατότητα. Έστω ότι ο Μελανσόν ανεβαίνει στην προεδρία και σχηματίζει κυβέρνηση. Θα θελήσει να εφαρμόσει ένα σύνολο μέτρων κοινωνικής δικαιοσύνης και να προσπαθήσει να αποσπάσει μια μεταρρύθμιση του ευρώ. Θα ήταν δυνατό; Αυτό που είναι εντελώς δυνατό σε μια κυβέρνηση της αριστεράς στη Γαλλία, είναι μεν να μην υπακούσει στις συνθήκες και να κάνει σεβαστές τις επιλογές της αλλά δεν θα μπορέσει να πετύχει τη βαθιά μεταρρύθμιση της ευρωζώνης. Για να πετύχει κάτι τέτοιο θα χρειάζονταν ταυτόχρονες εκλογικές νίκες τόσο στις κυριότερες χώρες όσο και σε πολλές χώρες της περιφέρειας. Τούτου λεχθέντος, είναι ξεκάθαρο ότι μια κυβέρνηση της Ανυπότακτης Γαλλίας και των συμμάχων της που θα έπαιρνε μονομερή μέτρα υπέρ του πληθυσμού της Γαλλίας και των λαών του κόσμου (για παράδειγμα, ακυρώνοντας μονομερώς τα χρέη προς τη Γαλλία της Ελλάδας και των επονομαζόμενων αναπτυσσόμενων χωρών) θα μπορούσε να παίξει θετικό ρόλο στην Ευρώπη.
Το ότι κάνουμε όλες αυτές τις διαπιστώσεις δεν σημαίνει ότι ψάχνουμε να βρούμε μια εθνικιστική διέξοδο από την κρίση. Όπως και στο παρελθόν, έτσι και σήμερα είναι ανάγκη να υιοθετήσουμε μια διεθνιστική στρατηγική και να προβάλλουμε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση των λαών σε αντίθεση προς τη συνέχιση της παρούσας ολοκλήρωσης που κυριαρχείται απόλυτα από τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.
Οι αδύναμοι κρίκοι της κυρίαρχης ενδο-ευρωπαϊκής αλυσίδας βρίσκονται στις περιφερειακές χώρες. Αν ο Σύριζα είχε υιοθετήσει σωστή στρατηγική, θα μπορούσε να είχε γίνει μια θετική στροφή το 2015. Αυτό δεν συνέβη. Οι άλλοι αδύναμοι κρίκοι της αλυσίδας όπου η ριζοσπαστική αριστερά μπορεί να ανέβει στη κυβέρνηση στα επόμενα χρόνια είναι η Ισπανία και η Πορτογαλία. Ίσως αυτό είναι επίσης δυνατό τα επόμενα χρόνια στην Ιρλανδία, στη Σλοβενία, στη Κύπρο, κλπ. Αυτό θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες: από την ικανότητα της ριζοσπαστικής αριστεράς να βγάλει τα διδάγματα του έτους 2015 και να προτείνει αντικαπιταλιστικές και δημοκρατικές προτάσεις που βρίσκουν ανταπόκριση… Αυτό θα εξαρτηθεί αναμφίβολα από την ένταση της λαϊκής κινητοποίησης… Αν δεν υπάρχει πίεση από τις πλατείες, τις συνοικίες και τους χώρους δουλειάς για πραγματικές αλλαγές και για άρνηση των σάπιων συμβιβασμών, τότε το μέλλον θα είναι ζοφερό.
Δέκα προτάσεις για να μην επαναληφθεί η συνθηκολόγηση που γνωρίσαμε στην Ελλάδα
Για να αποφύγουμε την επανάληψη της συνθηκολόγησης, όπως τη γνωρίσαμε στην Ελλάδα το 2015, ιδού δέκα προτάσεις που πρέπει να εφαρμοστούν αμέσως και ταυτόχρονα, για την κοινωνική κινητοποίηση και τη δράση μιας κυβέρνησης που θα είναι πραγματικά στην υπηρεσία του λαού.
Η πρώτη πρόταση αφορά στην ανάγκη που έχει μια αριστερή κυβέρνηση να μην υπακούσει ξεκάθαρα και αφού το έχει προαναγγείλει, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το κόμμα ή ο συνασπισμός κομμάτων, που θέλουν να κυβερνήσουν –και εδώ αναφερόμαστε βέβαια στην Ισπανία- πρέπει ευθύς εξαρχής να αρνηθούν να υπακούσουν στις απαιτήσεις για λιτότητα, και να δεσμευτούν ότι θα αρνηθούν τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού. Πρέπει να δηλώσουν: «Δεν θα σεβαστούμε την υποχρέωση να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό που επιτάσσουν οι ευρωπαϊκές συνθήκες επειδή θέλουμε να αυξήσουμε τις δημόσιες δαπάνες για να παλέψουμε ενάντια στα αντικοινωνικά μέτρα και τη λιτότητα, και για να προβούμε στην οικολογική μετάβαση». Κατά συνέπεια, το πρώτο πράμα που πρέπει να κάνουμε είναι η σαφής και αποφασισμένη δέσμευση για ανυπακοή. Μετά από την ελληνική συνθηκολόγηση, είναι ουσιώδους σημασίας να εγκαταλείψουμε τη ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να απαιτήσουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να σεβαστούν τη λαϊκή βούληση. Η συνέχιση αυτής της ψευδαίσθησης θα μας οδηγούσε στην καταστροφή. Πρέπει να μην υπακούσουμε.
Δεύτερο σημείο: Να δεσμευτούμε να καλέσουμε σε λαϊκή κινητοποίηση. Τόσο σε κάθε χώρα όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και αυτό δεν συνέβη το 2015 στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Είναι προφανές πως τα ευρωπαϊκά κινήματα δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων όσον αφορά τις διαδηλώσεις, οι οποίες έλαβαν μεν χώρα, αλλά δεν επέδειξαν ικανοποιητικό επίπεδο αλληλεγγύης στον ελληνικό λαό. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι ο στρατηγικός προσανατολισμός του Σύριζα δεν προέβλεπε πανευρωπαϊκό κάλεσμα σε λαϊκές κινητοποιήσεις, ούτε καν σε λαϊκές κινητοποιήσεις εντός της Ελλάδας. Και όταν ακόμα η κυβέρνηση Τσίπρα κάλεσε σε κινητοποίηση με το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, τελικά δεν σεβάστηκε τη λαϊκή ετυμηγορία του 61,5% των Ελλήνων, που αρνήθηκαν να υπακούσουν στις απαιτήσεις των πιστωτών και απέρριψαν τις προτάσεις τους.
Θυμίζουμε ότι από τα τέλη Φεβρουαρίου 2015 και σχεδόν μέχρι το τέλος Ιουνίου 2015, ο Γιάνης Βαρουφάκης και ο Αλέξης Τσίπρας έκαναν δηλώσεις που επιδίωκαν να πείσουν την κοινή γνώμη ότι επέκειτο συμφωνία και τα πράγματα πήγαιναν καλά. Ας φανταστούμε αντίθετα τι θα είχε συμβεί αν μετά από κάθε σημαντική διαπραγμάτευση, είχαν εξηγήσει τι διακυβευόταν, μέσω ανακοινώσεων, και μέσω προφορικών δηλώσεων στα ΜΜΕ, παίρνοντας το λόγο στις πλατείες, μπροστά στην έδρα των ευρωπαϊκών θεσμών στις Βρυξέλλες και αλλού. Αν είχαν αποκαλύψει τι σχεδιαζόταν, αυτό θα είχε οδηγήσει σε διαδηλώσεις χιλιάδων ή δεκάδων χιλιάδων προσώπων, και τα κοινωνικά δίκτυα θα είχαν κάνει γνωστό αυτό τον εναλλακτικό λόγο σε εκατοντάδες ή και σε εκατομμύρια αποδέκτες.
Τρίτο σημείο: Να δεσμευτούμε να οργανώσουμε ένα λογιστικό έλεγχο του χρέους με συμμετοχή πολιτών. Οι καταστάσεις στα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι διαφορετικές, και το ίδιο συμβαίνει στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Υπάρχουν ευρωπαϊκά κράτη όπου η παύση αποπληρωμής αποτελεί μέτρο απόλυτης ανάγκης και προτεραιότητας, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, προκειμένου να ικανοποιηθούν πριν από όλα κοινωνικές ανάγκες και να εξασφαλιστούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Πρόκειται επίσης για ένα στοιχείο κλειδί μιας στρατηγικής αυτοάμυνας. Στην Ισπανία, στη Πορτογαλία, στη Κύπρο, στην Ιρλανδία, αυτό εξαρτάται από τους συσχετισμούς δυνάμεων και τη συγκυρία. Σε άλλες χώρες, είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί πρώτα ο λογιστικός έλεγχος και στη συνέχεια να αποφασιστεί η παύση αποπληρωμής του χρέους. Τα μέτρα αυτά οφείλουν να εφαρμοστούν λαμβάνοντας υπ’ όψη την ιδιαίτερη κατάσταση κάθε χώρας.
Τέταρτο μέτρο: Να εφαρμοστεί έλεγχος των κινήσεων κεφαλαίων. Και να ληφθεί υπ’ όψη αυτό που πραγματικά σημαίνει. Δηλαδή να πάμε ενάντια στη διαδεδομένη ιδέα ότι απαγορεύεται στους πολίτες να μεταβιβάσουν μερικές εκατοντάδες ευρώ στο εξωτερικό. Είναι ευνόητο ότι οι διεθνείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές θα επιτρέπονται μέχρι ένα συγκεκριμένο ποσό. Αντίθετα, το ζητούμενο είναι να καθιερωθεί ένας αυστηρός έλεγχος στις κινήσεις κεφαλαίων που ξεπερνούν αυτό το συγκεκριμένο ποσό.
Πέμπτο μέτρο: Να κοινωνικοποιήσουμε τον χρηματοπιστωτικό και τον ενεργειακό τομέα. Η κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν συνίσταται μόνο στην ανάπτυξη ενός δημόσιου τραπεζικού πόλου. Συνίσταται στη θέσπιση ενός δημόσιου μονοπωλίου επί του χρηματοπιστωτικού τομέα, δηλαδή επί των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιριών. Πρόκειται για κοινωνικοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα υπό τον έλεγχο των πολιτών, για τη μετατροπή δηλαδή του χρηματοπιστωτικού τομέα σε δημόσια υπηρεσία (10). Ταυτοχρόνως, είναι προφανές ότι στα πλαίσια της οικολογικής μετάβασης, η κοινωνικοποίηση του ενεργειακού τομέα αποτελεί επίσης μέτρο προτεραιότητας. Δεν μπορεί να υπάρξει οικολογική μετάβαση χωρίς δημόσιο μονοπώλιο στον τομέα της ενέργειας, τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και σε επίπεδο διανομής.
Έκτη πρόταση: Δημιουργία ενός συμπληρωματικού και μη μετατρέψιμου νομίσματος και η αναπόφευκτη συζήτηση για το ευρώ. Είτε σε περίπτωση εξόδου από την ευρωζώνη, είτε σε περίπτωση παραμονής εντός, είναι απαραίτητη η δημιουργία συμπληρωματικού μη μετατρέψιμου νομίσματος. Με άλλα λόγια, ένα νόμισμα που χρησιμεύει, σε κλειστό κύκλωμα, στις συναλλαγές εντός της χώρας, π.χ. για την πληρωμή των αυξήσεων των συντάξεων ή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, για την πληρωμή των φόρων και των δημόσιων υπηρεσιών… Η χρησιμοποίηση ενός συμπληρωματικού νομίσματος επιτρέπει την απομάκρυνση και την μερική έξοδο από την δικτατορία του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Προφανώς, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τη συζήτηση για την ευρωζώνη. Σε πολλές χώρες, η έξοδος από την ευρωζώνη είναι μια επιλογή που πρέπει να υποστηρίξουν τα κόμματα, τα συνδικάτα και τα άλλα κοινωνικά κινήματα. Αρκετές χώρες της ευρωζώνης δεν θα μπορέσουν να έλθουν σε πραγματική ρήξη με τη λιτότητα και να ξεκινήσουν την οικοσοσιαλιστική μετάβαση αν δεν βγουν από την ευρωζώνη. Σε περίπτωση εξόδου από την ευρωζώνη, θα πρέπει είτε να γίνει μια αναδιανεμητική νομισματική μεταρρύθμιση (11), είτε να επιβληθεί ένας εφάπαξ προοδευτικός φόρος πάνω από τα 200.000 ευρώ. Αυτή η πρόταση αφορά μόνο την κινητή περιουσία, δεν αφορά την ακίνητη (σπίτια, κλπ) στην οποία αναφέρεται το έβδομο μέτρο.
Έβδομο μέτρο: Ριζοσπαστική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Κατάργηση του ΦΠΑ επί των αγαθών και των υπηρεσιών βασικής κατανάλωσης, όπως η τροφή, ο ηλεκτρισμός, το φυσικό αέριο και το νερό (για τα τρία τελευταία, μέχρι ένα συγκεκριμένο επίπεδο κατανάλωσης κατά άτομο)(12) και άλλα αγαθά πρώτης ανάγκης. Αντίθετα, αύξηση του ΦΠΑ σε αγαθά και προϊόντα πολυτελείας, κτλ. Χρειαζόμαστε επίσης μια αύξηση της φορολογίας στα κέρδη των ιδιωτικών εταιριών και στα εισοδήματα πάνω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο. Με άλλα λόγια, ένα προοδευτικό φόρο στα εισοδήματα και στην περιουσία. Η ιδιοκατοίκηση θα πρέπει να μην φορολογείται πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό που κυμαίνεται σε συνάρτηση με τη σύνθεση της οικογένειας. Η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος πρέπει να παράγει άμεσα αποτελέσματα: μια πολύ αισθητή μείωση των άμεσων και έμμεσων φόρων για τη πλειοψηφία του πληθυσμού και μια πολύ αισθητή αύξηση για το 10% των πιο πλούσιων και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Τέλος, θα ενταθεί η πάλη ενάντια στη φορολογική απάτη και στη φοροδιαφυγή.
Όγδοο μέτρο: Από-ιδιωτικοποιήσεις. «Εξαγορά» των ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων έναντι ενός συμβολικού ευρώ. Από αυτή την άποψη, η χρησιμοποίηση του ευρώ θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ συμπαθητική, πληρώνοντας ένα συμβολικό ευρώ σε αυτούς που επωφελήθηκαν με τις ιδιωτικοποιήσεις. Και να ενισχύσουμε και επεκτείνουμε τις δημόσιες υπηρεσίες υπό τον έλεγχο των πολιτών.
Ένατο μέτρο: Εφαρμογή ενός τεράστιου κατεπείγοντος σχεδίου για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης κοινωνικά χρήσιμων και για τη δικαιοσύνη. Να μειώσουμε το χρόνο εργασίας, διατηρώντας τους ίδιους μισθούς. Να ακυρώσουμε τους αντικοινωνικούς νόμους και να υιοθετήσουμε νόμους που αντιμετωπίζουν την κατάσταση των καταχρηστικών ενυπόθηκων δανείων, πράγμα που ενδιαφέρει κατά προτεραιότητα χώρες όπως η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα… Το ζήτημα θα μπορούσε κάλλιστα να ρυθμιστεί με νόμο, αποφεύγοντας δικαστικές προσφυγές (καθώς υπάρχουν πολλές δίκες που αφορούν ενυπόθηκα χρέη όπου τα νοικοκυριά βρίσκονται αντιμέτωπα με τις τράπεζες). Ένα κοινοβούλιο μπορεί να αποφασίσει δια νόμου την ακύρωση των ενυπόθηκων χρεών μικρότερων π.χ. από 150.000 ευρώ και με αυτό τον τρόπο να θέσει τέλος στις δικαστικές προσφυγές. Πρέπει επίσης να εφαρμοστεί ένα τεράστιο πρόγραμμα δημόσιων δαπανών για να προωθηθεί η απασχόληση και η κοινωνικά χρήσιμη δραστηριότητα ευνοώντας τα μικρά κυκλώματα.
Δέκατο μέτρο: Να ξεκινήσουμε μια πραγματική συντακτική διαδικασία. Δεν πρόκειται για συνταγματικές αλλαγές στο υπάρχον πλαίσιο των κοινοβουλευτικών θεσμών, αλλά για τη διάλυση του κοινοβουλίου και την προκήρυξη εκλογών για την ανάδειξη με καθολική ψηφοφορία μιας Συντακτικής Συνέλευσης. Και πρέπει να αναζητήσουμε τρόπους ένταξης αυτής της διαδικασίας σε άλλες συντακτικές διαδικασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πρόκειται για βασικές προτάσεις που πρέπει να τεθούν προς συζήτηση. Όμως, ένα πράγμα είναι βέβαιο, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν πρέπει να πηγαίνουν στη ρίζα των προβλημάτων και πρέπει να εφαρμοστούν ταυτόχρονα επειδή χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα με συνοχή. Αν δεν υπάρξει εφαρμογή ριζοσπαστικών μέτρων που έχουν προαναγγελθεί από την αρχή, δεν θα υπάρξει ρήξη με τη πολιτική λιτότητας. Είναι αδύνατο να έλθουμε σε ρήξη με τις πολιτικές λιτότητας αν δεν πάρουμε ριζοσπαστικά μέτρα ενάντια στο μεγάλο κεφάλαιο. Εκείνοι που πιστεύουν ότι μπορούμε να αποφύγουμε κάτι τέτοιο είναι λαοπλάνοι και δεν θα μπορέσουν να έχουν πραγματικές και χειροπιαστές επιτυχίες. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η φύση της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής και η έκταση της κρίσης του καπιταλισμού κάνουν ώστε να μην υπάρχει πραγματικός χώρος για νεοκεϋνσιανές παραγωγικίστικες πολιτικές. Ο οικοσοσιαλισμός δεν πρέπει να είναι στο περιθώριο αλλά στη καρδιά της συζήτησης, από όπου πρέπει να έρχονται άμεσες και συγκεκριμένες προτάσεις. Πρέπει να φέρουμε σε αίσιο πέρας τη πάλη ενάντια στη λιτότητα και να μπούμε στο δρόμο του αντικαπιταλισμού. Η οικοσοσιαλιστική μετάβαση αποτελεί μια απόλυτη και άμεση αναγκαιότητα.
Κατάλογος υπογραφόντων
ALLEMAGNE
Angela Klein, revue SOZ
AUTRICHE
Christian Zeller, professeur de géographie économique, Université de Salzburg
BOSNIE-HERZÉGOVINE
Tijana Okic, philosophe
BELGIQUE
Olivier Bonfond, économiste, membre de la commission pour la vérité sur la dette grecque
Jean-Claude Deroubaix, sociologue à l’Université de Mons
Mauro Gasparini, LCR/SAP
Corinne Gobin, politologue à l’ULB
Herman Michiel, éditeur de la revue Ander Europa
Christine Pagnoulle, prof. honoraire Université de Liège, présidente ATTAC-Liège
Éric Toussaint, porte-parole du CADTM international, coordinateur scientifique de la commission pour la vérité sur la dette grecque
ΚΥΠΡΟΣ
Σταύρος Τομπάζος, οικονομολόγος, καθ. Πανεπιστημίου, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος
DANEMARK
Soren Sondergaard, député, ex-député européen
ESPAGNE
Daniel Albarracín, économiste et sociologue, Podemos, membre de la commission pour la vérité sur la dette grecque
Marina Albiol, Eurodéputée de Izquierda Unida et porte-parole la délégation de la Gauche plurielle au parlement européen.
Yago Álvarez, activiste, membre de la plate-forme d’audit citoyen de la dette -PACD PACD
Josep Maria Antentas, professeur de sociologie de l’Université Autonome de Barcelone (UAB).
Rommy Arce, conseillère municipale de Madrid, membre de la coalition Ahora Madrid et de Podemos
Raúl Camargo, Secrétaire Politique de Podemos de la Communauté de Madrid y Député de celle-ci. Militant de Anticapitalistas
Sergi Cutillas, économiste de Ekona. Membre du Groupe promoteur du nouveau mouvement politique catalan Un País En Comú, Catalunya, membre de la commission pour la vérité sur la dette grecque
Jérôme Duval, membre du CADTM et de la PACD
Manolo Gari, économiste, activiste écosocialiste, militant de Anticapitalistas y membro de Podemos
Fátima Martín, journaliste, membre du CADTM et de la PACD
Teresa Rodríguez, députée andalouse, ex-eurodéputée, porte-parole de Podemos Andalucía.
Carlos Sanchez Mato, conseiller municipal et responsable des finances de la mairie de Madrid
Miguel Urbán, eurodéputé Podemos
FRANCE
Olivier Besancenot, porte-parole du NPA
Jeanne Chevalier, Parti de Gauche (souscrit aux 10 propositions mais pas à l’introduction)
Eric Coquerel, coordinateur politique du Parti de Gauche (souscrit aux 10 propositions mais pas à l’introduction)
Pierre Cours-Salies, professeur de sociologie à l’Université Paris 8, Ensemble !
Léon Crémieux, NPA
Alexis Cukier - Ensemble ! EReNSEP
Pascal Franchet, président CADTM France
Pierre Khalfa, coprésident de la Fondation Copernic
Djordje Kuzmanovic, Parti de Gauche (souscrit aux 10 propositions mais pas à l’introduction)
Jan Malewski, rédacteur de la revue Inprecor
Myriam Martin et Jean-François Pellissier, porte-paroles d’Ensemble !
Corinne Morel Darleux, Parti de Gauche (souscrit aux 10 propositions mais pas à l’introduction)
Christine Poupin, porte-parole NPA
Catherine Samary, économiste, membre d’ATTAC France
Patrick Saurin, syndicaliste SUD, membre du CADTM et de la commission pour la vérité sur la dette grecque
ΕΛΛΑΔΑ
Τάσος Αναστασιάδη, κοινωνιολόγος και δημοσιογράφος (Ανταρσύα)
Άρης Χατζηστεφάνου, δημιουργός των ντοκυμαντέρ Debtocracy και Catastroika
Νίκος Χουντής, ευρωβουλευτής Λαϊκής Ενότητας, πρώην ευρωβουλευτής, πρώην αντιπρόεδρος της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα
Ζωή Κωνσταντοπούλου, πρώην πρόεδρος του ελληνικού Κοινοβουλίου, ιδρύτρια του κινήματος Πλεύση Ελευθερίας, πρόεδρος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος (υπογράφει τις 10 προτάσεις αλλά όχι την εισαγωγή)
Στάθης Κουβελάκης, King’s College London, Λαϊκή Ενότητα
Σπύρος Μαρκέτος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μέλος Ανταρφσύας, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος
Γιώργος Μητραλιάς, Έλληνες για το Μαζικό Κίνημα του Μπέρνι Σάντερς, CADTM Ελλάδας, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος
Αντώνης Νταβανέλος, RedNetwork, Λαίκή Ενότητα
Λεωνίδας Βατικιώτης, δημοσιογράφος, Ανταρσύα, μέλος της Επιτροπής Αλήθειας για το ελληνικό χρέος
HONGRIE
Judit Morva, économiste, rédactrice de la revue BALMIX
ITALIE
Gigi Malabarba, ouvrier RiMaflow en autogestion - Fuorimercato, ex-sénateur, Communia Network, Italie
Checchino Antonini, directeur de la revue « L’Anticapitalista »
LUXEMBOURG
Justin Turpel, ancien député déi Lénk – la Gauche
David Wagner, Député déi Lénk – la Gauche
POLOGNE
Zbigniew Marcin Kowalewski, journaliste
Dariusz Zalega, journaliste
PORTUGAL
Francisco Louça, économiste, Bloc de Gauche, ex-député. Emet certaines réserves sur quelques aspects techniques des 10 propositions.
Alda Sousa, Université de Porto, ex-eurodéputée, Bloc de Gauche
Rui Viana Pereira, designer sonore, membre du CADPP (Portugal)
ROYAUME UNI
Penelope Duggan, Editrice de la revue International Viewpoint
Susan Pashkoff, Left Unity, Economic Policy Commission
Alan Thornett, Socialist Resistance in Britain
SERBIE
Andreja Zivkovic, chercheur
SLOVÉNIE
Maja Breznik, chercheuse
Rastko Močnik, sociologue, prof universitaire
SUISSE
Jean Batou, député Solidarités Genève, prof. Université de Lausanne
Σημειώσεις
1. Στη περίπτωση της Ελλάδας, επρόκειτο πρωτίστως για ελληνικές, γαλλικές, γερμανικές, βελγικές και ολλανδικές τράπεζες (για να δώσουμε μια ιδέα επρόκειτο για καμιά δεκαπενταριά μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες). Για μια λεπτομερή ανάλυση βλέπε: Rapport préliminaire de la Commission pour la vérité sur la dette publique grecque, juin 2015, chapitres 1 et 2, http://www.cadtm.org/Rapport-preliminaire-de-la ; Intervention d’Éric Toussaint à la présentation du rapport préliminaire de la Commission de la vérité le 17 juin 2015, http://www.cadtm.org/Intervention-d-Eric-Toussaint-a-la ; voir aussi « Grèce : Les banques sont à l’origine de la crise », publié le 23 décembre 2016, http://www.cadtm.org/Grece-Les-banques-sont-a-l-origine
Τέλος βλέπε : Documents secrets du FMI sur la Grèce avec commentaires d’Éric Toussaint (CADTM), http://www.cadtm.org/Documents-secrets-du-FMI-sur-la
2. Εκείνη την εποχή, οι δραστηριότητες πολλών μεγάλων ενδιαφερόμενων γαλλικών, γερμανικών, ολλανδικών, βελγικών κλπ. τραπεζών εμπλέκονταν ιδιαίτερα με τις χρηματαγορές στις ΗΠΑ και με τις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Επιπλέον, και αυτό συνδέεται, είχαν πρόσβαση σε μια σημαντική πιστωτική γραμμή που πρόσφερε η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, εξ ου και το ενδιαφέρον της κυβέρνησης Ομπάμα για την ελληνική και ιρλανδική κρίση, και γενικότερα για την ευρωπαϊκή τραπεζική κρίση.
3. Στη περίπτωση της Ελλάδας, επρόκειτο για 14 κράτη της ευρωζώνης που «εκπροσωπούνταν» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (το οποίο διαδέχθηκε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας), η ΕΚΤ και το ΔΝΤ.
4. Αυτή η τελευταία πλευρά συχνά δεν λαμβάνεται υπόψη επειδή τονίζονται οι οικονομικές και κοινωνικές πλευρές. Η αυταρχική τάση στο εσωτερικό της ΕΕ και της ευρωζώνης αποτελεί ωστόσο μια κεντρική διακύβευση και ένα στόχο που έχει βάλει συνειδητά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το μεγάλο κεφάλαιο. Αυτό αφορά την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας, την προσφυγή σε ανορθόδοξες διαδικασίες ψηφοφορίας, τη παραβίαση ή το περιορισμό πολλών δικαιωμάτων, το μη σεβασμό των επιλογών των ψηφοφόρων, την αύξηση της καταστολής της κοινωνικής προστασίας…
5. Στις βουλευτικές εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2015, οι δυνάμεις της αριστεράς κέρδισαν την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στο Κοινοβούλιο: το Σοσιαλιστικό κόμμα ήλθε δεύτερο με 32,4%, το Bloco de Esquerda (Μπλόκο της Αριστεράς) ήλθε τρίτο με 10,3% και 19 βουλευτές (8 το 2011)., το ΚΚΠ κέρδισε μια έδρα και έχει 15 βουλευτές, το κόμμα των Πρασίνων REV διατήρησε τις 2 έδρες του. Η κυβερνητική συμφωνία κλείστηκε το Νοέμβρη του 2015. Το PS κυβερνάει μόνο του και τα άλλα δυο πιο ριζοσπαστικά κόμματα (BE και PCP), ενώ αρνούνται να μπουν στη κυβέρνηση, στηρίζουν πάντως στη Βουλή τις αποφάσεις της όταν αυτές τα βολεύουν.
7. Μερικά παραδείγματα: Η Γαλλία του Νικολά Σαρκοζί και η Γερμανία της Άνγκελα Μέρκελ δεν τιμωρήθηκαν παρόλο που δεν σεβάστηκαν τις υποχρεώσεις τους σχετικά με το έλλειμμα. Πιο πρόσφατα , η Επιτροπή φάνηκε εξίσου επιεικής με τη κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόϊ το 2015 και 2016.
8. Αλλαγή της νομοθεσίας ώστε σε περίπτωση χρεοκοπίας μιας επιχείρησης, οι τράπεζες να προηγούνται των μισθωτών και των συνταξιούχων της επιχείρησης (καλοκαίρι 2015). Πλήρης περιθωριοποίηση του δημοσίου στους μετόχους των τραπεζών (Δεκέμβρης 2015). Αυξημένη εξουσία του ανεξάρτητου οργανισμού συλλογής φόρων. Νέες υποχωρήσεις στο συνταξιοδοτικό. Νέες υποχωρήσεις στο κώδικα εργασίας. Εγκαθίδρυση ενός μηχανισμού αυτόματων δημοσιονομικών περικοπών σε περίπτωση απόκλισης από τους στόχους των δημοσιονομικών πλεονασμάτων του 3ου Μνημονίου. Διαπιστώνουμε επίσης μια επιδείνωση της καταχρέωσης των οικογενειών.
9. Το χρέος αναδιαρθρώθηκε ήδη το 2012. Οι ευρωπαϊκές αρχές είχαν ανακοινώσει τη μείωση κατά 50% του ελληνικού χρέους. Στη πραγματικότητα, το χρέος ξανάρχισε να αυξάνεται αμέσως μετά από την αναδιάρθρωση. Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν το Δεκέμβρη του 2016 συνιστούν νμια αληθινή κωμωδία (βλέπε Michel Husson http://www.cadtm.org/Grece-allegement-en-trompe-l-oeil )
10. Για μια διευκρίνιση σχετικά με την κοινωνικοποίηση των τραπεζών, βλέπε Que faire des banques ? Version 2.0, http://www.cadtm.org/Que-faire-des-banques-Version-2-0
11. Εφαρμόζοντας μια προοδευτική ισοτιμία στο πέρασμα από το ευρώ στο νέο νόμισμα θα μειώναμε το ρευστό που κατέχει το 1% των πλουσιότερων και θα αναδιανέμαμε το ρεσυτό πλούτο στις οικογένειες.
12. Αυτό μπορεί να συνδυαστεί με μέτρα για δωρεάν νερό, ηλεκτρισμό, γκάζι, κλπ.κατά άτομο και μέχρι ένα συγκεκριμένο επίπεδο κατανάλωσης.
Μετάφραση: Γιώργος Μητραλιάς