Η κρίση απειλεί πλέον τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης
του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ
Η πρόσφατη αυστηρή προειδοποίηση του οίκου αξιολόγησης Moody’s για υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των χωρών με την υψηλότερη αξιολόγηση ΑΑΑ, δηλαδή της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Ολλανδίας, του 45% των χωρών που είναι οι βασικοί χρηματοδότες του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, αποτελεί ένα δραματικό «SOS»: Η κρίση χρέους αγγίζει πλέον τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης και της ΕΕ.
Στη Γαλλία η πολυαναμενόμενη στροφή Ολάντ, τείνει να γίνει μία από τα ίδια καθώς η γαλλική κυβέρνηση πιέζεται να τηρήσει απαρέγκλιτα την δημοσιονομική ορθοδοξία με την ανεργία να καλπάζει. Στην Γερμανία, η αυξανόμενη αγορά εργασίας των «temps»-των εργαζόμενων των 400 ευρώ-δεν αρκεί για να καλύψει τα σημάδια κόπωσης και της γερμανικής οικονομίας που αρχίζει να είναι όλο και πιο έκθετη στα κύματα της κρίσης, ενώ στην Ολλανδία η πολιτική λιτότητας φέρνει στο προσκήνιο τον Ολλανδό «Τσίπρα», τον Εμίλ Ρέμερ, ηγέτη του πρώην «μαοϊκού» ολλανδικού σοσιαλιστικού κόμματος που πολιορκεί με αξιώσεις την εξουσία, με ένα πρόγραμμα πλήρους αμφισβήτησης του ευρωπαϊκού πολιτικού κατεστημένου.
Η Γαλλία στην Πρώτη Γραμμή
Πρώτη στην γραμμή πυρός της επεκτεινόμενης προς τον πλούσιο ευρωπαϊκό βορρά της κρίσης, είναι η Γαλλία. Μία χώρα με ιδιαίτερη σημασία, όχι μόνο γιατί είναι από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο και πυλώνας μαζί με την Γερμανία των ευρωπαϊκών εξελίξεων-ο περίφημος γαλλογερμανικός άξονας-αλλά γιατί η εκλογή Ολάντ δημιούργησε ελπίδες ότι ίσως μπορεί να υπάρξει άλλος δρόμος, πέραν της μονομερούς άγριας λιτότητας για την αντιμετώπιση της κρίσης. Η γαλλική οικονομία βρίσκεται ήδη σε κρίση. Ο οίκος Standard & Poor’s έχει ήδη υποβαθμίσει την υψηλή αξιολόγηση της Γαλλίας ΑΑΑ και το κόστος δανεισμού αυξάνει-πάνω από 2% το επιτόκιο του γαλλικού δεκαετούς, σχεδόν διπλάσιο από αυτό των γερμανικών bunds)δεκαετή). Το κυριότερο είναι ότι η ανεργία ξεπέρασε τα 3 εκατ. ανέργους, ενώ μεγάλες επιχειρήσεις όπως η αυτοκινητοβιομηχανία Peugeot Citroen, υποδέχτηκαν την εκλογή του νέου προέδρου με την ανακοίνωση για νέες απολύσεις 8.000 εργαζομένων, υπενθυμίζοντάς του ότι ο δρόμος για την «αλλαγή» δεν είναι στρωμένος με ρόδα…Η κυβέρνηση πρέπει να προβεί σε περικοπές 33-40 δισ. ευρώ για να εκπληρώσει το στόχο για μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 3% το 2013, στόχο που δεν έχει αμφισβητήσει ούτε ο νεοεκλεγείς Ολάντ που προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ της υπόσχεσης για δικαιότερη κατανομή βαρών και ανάπτυξης και της ανάγκης να δώσει το καλό «παράδειγμα» για δραστική μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων που ζητά από τους άλλους…
Οι «ναυαρχίδες» του διεθνούς τύπου έχουν ήδη βάλει μπροστά τη μηχανή των πιέσεων. Οι «Financial Times» ζητούν από τον Ολάντ να πάψει «να παριστάνει τον Κύριο Δεν Τρέχει Τίποτα(Mr. Normal κατά λέξη στα αγγλικά) και να γίνει ο Κύριος Αντιδημοφιλής».
Η γερμανική «Suddeutsche Zeitung» καλεί επίσης τον σοσιαλιστή πρόεδρο «να υποβάλει την χώρα στον τύπο της θεραπείας σοκ την οποία εφάρμοσε παλαιότερα ο σοσιαλδημοκράτης Γκέρχαρντ Σρέντερ στην Γερμανία». Για να ανακτήσει τη χαμένη ανταγωνιστικότητά της η Γαλλία, συνεχίζει η γερμανική εφημερίδα, ο Ολάντ «θα πρέπει να περικόψει σημαντικά το μισθολογικό κόστος, απελευθερώσει το ωράριο και την αγορά εργασίας από τους αυστηρούς κανόνες και να μειώσει τα επιδόματα».
Και αν ο Ολάντ δεν πείθεται με λόγια, υπάρχουν πάντοτε και οι αγορές, να τον συνετίσουν με τα spreads, όπως έγινε με τους «απείθαρχους» του ευρωπαϊκού νότου.
Γερμανία: Η «ατμομηχανή» μένει από καύσιμα
Την ίδια στιγμή στη γειτονική Γερμανία της οποίας το κόστος δανεισμού έχει σχεδόν μηδενιστεί θεωρούμενη «ασφαλής» εν μέσω της θύελλας της κρίσης χρέους που σαρώνει όλη την ευρωζώνη, αρχίζει και αυτή να παρουσιάζει συμπτώματα κόπωσης.Η ανάπτυξη περιορίστηκε σε 0,3% το δεύτερο τρίμηνο από 0,5%. Σε σχέση βέβαια με τις επιδόσεις άλλων εταίρων, την αρνητική ανάπτυξη 0,7% της Ιταλίας, 0,6% του Βελγίου ή και της μηδενικής της Γαλλίας, η γερμανική οικονομία διαθέτει αντοχές, είναι ωστόσο εμφανές ότι το κλίμα επιδεινώνεται και όσον αφορά την μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.
Μία ακόμη τέτοια ένδειξη ήταν η πτώση τον Ιούλιο του δείκτη επιχειρηματικής εμπιστοσύνης του ινστιτούτου Ifo, ο οποίος αποτυπώνει τις διαθέσεις 7.000 γερμανικών επιχειρήσεων, στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2010, αναγκάζοντας την ίδια την γερμανική κυβέρνηση να μιλήσει για «σοβαρούς κινδύνους» που αντιμετωπίζει η εγχώρια οικονομία. Εκεί που οι επιπτώσεις είναι πιο εμφανείς είναι στις εξαγωγές, οι οποίες ανήλθαν τον Ιούνιο σε 92,3 δισ. ευρώ και ήταν κατά 1,5% λιγότερες σε σχέση με τον Μάιο. Την ίδια στιγμή οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 3% στα 76,1 δισ. ευρώ. Οι εξαγωγές προς τις χώρες της ευρωζώνης μειώθηκαν κατά 3% σε σχέση με τον Ιούνιο πέρυσι, ενώ αυτές προς ολόκληρη την ΕΕ, μειώθηκαν κατά 0,5%.
Η γερμανική οικονομία έχει εξαγωγικό προσανατολισμό με το 40% των γερμανικών εξαγωγών να κατευθύνεται στην ευρωζώνη και το 60% ευρύτερα στην ΕΕ, γεγονός που κάνει την γερμανική οικονομία ιδιαίτερα ευάλωτη σε εξωτερικά σοκ.
Η ανεργία αυξήθηκε τον Αύγουστο για πέμπτο συνεχή μήνα, μία ακόμη ένδειξη ότι η γερμανική οικονομία επηρεάζεται από τις ευρύτερες ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις. Συνολικά ο αριθμός των ανέργων στην Γερμανία ανέρχεται στα 2,901 εκατομμύρια, επίπεδο που ναι μεν είναι το χαμηλότερο από την εποχή της γερμανικής ενοποίησης, είναι ωστόσο το υψηλότερο από τον Νοέμβριο πέρυσι. Σε ποσοστά η ανεργία στην Γερμανία βρίσκεται στο 6,8%, ποσοστό κατά πολύ χαμηλότερο του 10% με αυξανόμενες τάσεις στη Γαλλία και υπερδιπλάσιο από αυτό των χωρών του ευρωπαϊκού νότου που πλήττονται από την κρίση(Ελλάδα, Ισπανία).
Ωστόσο ακόμη και στην συγκριτικά οικονομικά σε πολύ καλύτερη κατάσταση Γερμανία, μεγάλες επιχειρήσεις ανακοινώνουν απολύσεις. Η τράπεζα Deutsche Bank ανακοίνωσε την κατάργηση 1.900 θέσεων εργασίας, η εταιρία ενέργειας RWE ανακοίνωσε την πρόθεσή της να περικόψει 3.000 θέσεις εργασίας και η μεγαλύτερη εταιρία πώλησης χάλυβα στην Ευρώπη Kloeckner, ανακοίνωσε ότι θα περικόψει 1.300 θέσεις, λόγω της μεγαλύτερης από την αναμενόμενη ύφεσης στην Ευρώπη. Η εταιρία P+S Wertfen, ιδιοκτήτρια δύο ναυπηγείων στην βορειοανατολική Γερμανία, υπέβαλε αίτηση πτώχευσης. Τα δύο ναυπηγεία Stralsund και Wolgast στη Βαλτική θάλασσα απασχολούν 1.900 εργαζόμενους. Δύο ακόμη ναυπηγεία, το Sietas Group, το παλαιότερο γερμανικό ναυπηγείο που εδρεύει στο Αμβούργο και το Wadan Yards υπέβαλλαν επίσης αίτηση πτώχευσης το 2009.
Άλλες επιχειρήσεις, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία Opel και η χαλυβουργία ThyssenKrupp, επαναφέρουν το λεγόμενο «Kurzarbeit», ένα επιδοτούμενο από την κυβέρνηση πρόγραμμα μειωμένων ωρών εργασίας, το οποίο είχε χρησιμοποιήσει ευρέως η γερμανική βιομηχανία στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2009. Επίσης η μεγαλύτερη γερμανική εταιρία κατασκευής ανταλλακτικών Bosch, ανακοίνωσε και αυτή μείωση του ωραρίου εργασίας, εξαιτίας της μείωσης της ζήτησης από τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά και της μεγάλης μείωσης των πωλήσεων αυτοκινήτων που κινούνται με ντίζελ στις χώρες της νότιας Ευρώπης.
Εμίλ Ρέμερ: Η «μαοϊκή» συνιστώσα στα πρόθυρα της εξουσίας
Αν μέχρι προ τίνος την κοινωνική δυσαρέσκεια για την κατάσταση στην Ευρώπη εισέπρατταν κυρίως τα κόμματα της ξενοφοβικής και ρατσιστικής δεξιάς, τώρα κόμματα που προέρχονται από την άλλοτε εξωκοινοβουλευτική αριστερά, όπως το Σοσιαλιστικό κόμμα της Ολλανδίας, διεκδικούν με αξιώσεις την εξουσία στις εκλογές της ερχόμενης Τετάρτης.Ο Εμίλ Ρέμερ, πρώην δάσκαλος δημοτικού και ηγέτης σήμερα του Ολλανδικού Σοσιαλιστικού κόμματος το οποίο ξεκίνησε ως «μαοϊκό» στις αρχές του ’70 μετά από διάσπαση του «ορθόδοξου» κομμουνιστικού κόμματος της Ολλανδίας, φέρεται να προηγείται στις δημοσκοπήσεις παρουσιάζοντας ένα πρόγραμμα ρήξης με τις πολιτικές της λιτότητας και την ΕΕ.
Ο Ρέμερ ζητά η ΕΚΤ να έχει μεγαλύτερο ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης, ευνοώντας το να δοθεί στην Ελλάδα περισσότερος χρόνος να μειώσει τα ελλείμματα-τα υπόλοιπα κόμματα του ολλανδικού πολιτικού κατεστημένου υπερθεματίζουν μερικές φορές σε σκληρότητα απέναντι στη χώρα μας-και αντιδρά στα γερμανικά σχέδια για μεταβίβαση μεγαλύτερου μέρους της εθνικής οικονομικής κυριαρχίας στις Βρυξέλλες.
«Η πολιτική ένωση δεν είναι εφικτή σε αυτήν την Ευρώπη όπου οι διαφορές είναι πολύ μεγάλες, μεταξύ βορρά και νότου», δήλωσε σε πρόσφατη συνάντησή του με δημοσιογράφους στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας. Οι Ολλανδοί σοσιαλιστές, που διαφοροποιούνται από τα κλασικά σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα με θέσεις κοντύτερα σε αυτές σχηματισμών της ριζοσπαστικής ή και παραδοσιακής αριστεράς, φέρονται να καρπώνονται μεγάλο μέρος της δυσαρέσκειας για την αύξηση φόρων και την περικοπή των δαπανών. Η Ολλανδία έχει ανεργία 5,3%-από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη-από 4,3% πέρυσι. Η πτώση στις τιμές των ακινήτων πιέζει τα ολλανδικά νοικοκυριά τα οποία έχουν από τα υψηλότερα χρέη σε ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια στην Ευρώπη.
Ο Ρέμερ αμφισβητεί την δημοσιονομική ορθοδοξία των Βρυξελλών που επιβάλει και στην ολλανδική κυβέρνηση να μειώσει το έλλειμμά της στο 3%. «Όταν είναι απαραίτητο να επενδύσουμε στην οικονομία μας, ακόμη και αν το 3% γίνει 4% πρέπει να γίνει», δηλώνει ο ηγέτης των Ολλανδών σοσιαλιστών, ο οποίος αμφισβητεί ευθέως τη συνθήκη που υπογράφτηκε στην μικρή ολλανδική πόλη του Μάαστριχτ το 1992 θέτοντας τις βάσεις για τη δημιουργία της σημερινής ΕΕ. « Δεν έχει πλέον ισχύ», τονίζει. « Οι καιροί άλλαξαν και οι πολιτικοί πρέπει να αλλάξουν και αυτοί».
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η ΕΛΛΑΔΑ αύριο" στις 08/09/2012