Κυριακή 29 Μαΐου 2011

Η ελεύθερη και αυτοδιαχειριζόμενη Δημοκρατία της Πουέρτα ντελ Σολ

Η αυγή φωτίζει την Πουέρτα ντελ Σολ, τις σκηνές εκστρατείας και τα πολυάριθμα άτομα που κοιμήθηκαν πάνω σε χαρτόνια με σλήπινγκ μπαγκ που μοίρασε η ομάδα «Υποδομές». Η Σολ δεν είναι ένα «αντισύστημα», είναι μόνη της ένα σύστημα, που δεν αποκλείει κανέναν, ακόμα κι εκείνους που θέλουν να νοιώθουν αποκλεισμένοι. Είναι μια δημοκρατία που δεν είχα ξαναζήσει, μια κοινωνία στην οποία θα ήθελα να ζήσω μια και είναι η έκφραση όλων των αξιών που μας έμαθαν αλλά που, στη πραγματικότητα, δεν εφαρμόστηκαν ποτέ με τόσο ξεκάθαρο τρόπο.

Η Πουέρτα ντελ Σολ είναι μια αληθινή ανεξάρτητη Δημοκρατία. Σήμερα, κανείς δεν μιλάει για τις εκλογές. Υπάρχουν πολλά πράγματα για να κάνεις, πολλές προτάσεις για να ταξινομήσεις και θέματα για να συζητήσεις. Υπάρχει μια ομάδα εργασίας που μιλάει για τη πολιτική, μια άλλη για οικονομία, μια άλλη για εκπαίδευση και πολιτισμό, μια άλλη για την υγεία, μια άλλη για το περιβάλλον…

Υπάρχουν τα ωράρια των συνελεύσεων που μερικές φορές δεν είναι πολύ ξεκάθαρα, που αλλάζουν ξαφνικά, αλλά κανείς δεν το παίρνει άσκημα. Στους γύρω δρόμους, σε κάθε γωνιά ή μικρή πλατεία, βρίσκουμε παντού μικρές ομάδες ανθρώπων καθισμένων σε κύκλο, που ακούν με προσοχή. Οι πολίτες μιλούν και ακούνε προσεκτικά. Μας εκπλήσσει ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν τόση ανάγκη να μιλήσουν σε αυτή τη χώρα.

Στη Σολ, οι άνθρωποι –με τη πλατύτερη έννοια της λέξης- φέρονται πολιτισμένα και σέβονται τον άλλο όσο δεν μπορείς να το φανταστείς. Τα πλακάτ σε προτρέπουν να χαμογελάσεις, να απαιτήσεις, να απορρίψεις τη φυσική ή φραστική βία. Η ομάδα εργασίας που στην αρχή είχε ονομαστεί «ομάδα ασφάλειας» το άλλαξε σε «ομάδα σεβασμού», και η λέξη εμφανίζεται στα περιβραχιόνια ή στο στήθος των περήφανων εθελοντών.

Σήμερα, είχε προβλεφθεί να κάνουμε μια «fabada» (ένα ισπανικό παραδοσιακό ραγού) για 300 άτομα. Το πρωί, αφού ξύπνησαν, προσφέρθηκαν στους ανθρώπους φλιτζάνια με ζεστή σοκολάτα και βουτήματα. Μοιραζόμαστε τα πάντα και δεν υπάρχει τίποτα που να δικαιολογεί εγωισμούς. Το κοινοτικό πνεύμα είναι σαν μεταδοτική ασθένεια. Οι γύρω σου σε προσέχουν συνεχώς και αυτό εκφράζεται με χίλιους τρόπους: δεν υπάρχει κέρμα που να πέφτει κάτω και να μην επιστρέφει στη τσέπη του κατόχου του. Αν ο θόρυβος ενοχλεί τους γείτονες, το λέμε από τα μεγάφωνα και σταματάει αμέσως. Αν κάποιος σε βλέπει κουρασμένο, σου προτείνει αμέσως να καθίσεις σε καρέκλα ή σε μια κουβέρτα και σου ανεβάζει το ηθικό.

Οι άνθρωποι είναι νέοι, παππούδες και γιαγιάδες… Κάποιοι νοιώθουν σε αυτό το χώρο πιο ελεύθεροι κι από το καλύτερο όνειρό τους. Όλοι είναι περήφανοι, χαρούμενοι και ευτυχισμένοι που μοιράζονται ένα κοινό καθήκον, πρόθυμοι να συνεργαστούν, να καθίσουν σε ένα από τραπέζια του «εθελοντισμού» για να διαχειριστούν την εργασία, χαρούμενοι που μοιράζουν προκηρύξεις και χαμογελαστοί επειδή έχουν συνείδηση ότι είναι τόσο συμμέτοχοι, εμπνευστές και αγανακτισμένοι όσο οποιοσδήποτε άλλος.

Μια γυναίκα πλησιάζει ένα σημείο εθελοντών: «Μπορώ να συνεργαστώ;», «Φυσικά» της απαντούν. «Τι θέλεις να κάνεις; Πόσο διαθέσιμο χρόνο έχεις;». «Είμαι γραμματέας διεύθυνσης αλλά τώρα είμαι άνεργη». «Θέλεις να βοηθήσεις να κρατάμε τα πρακτικά αυτής της ομάδας εργασίας και να μας βοηθήσεις να βάλουμε λίγη τάξη σε αυτό το κατάλογο καθηκόντων;». «Ναι, βεβαίως».

Πολύ αργά τη νύχτα, πολλοί εθελοντές της ομάδας «καθαριότητα» (που προηγουμένως ήταν μέρος της ομάδας «Υποδομές», που κατασκευάζει, με ανακυκλωμένο υλικό, την υλική βάση του καταυλισμού), μαζεύουν τα σκουπίδια και σκουπίζουν με σκούπες και φαράσια, όχι μόνο την Πουέρτα ντελ Σολ, αλλά και όλους τους γύρω δρόμους. Όσο εκπληκτικό κι αν φαίνεται, παρά τον πολύ κόσμο που περνάει από εδώ όλη τη μέρα και εκείνους που μένουν μόνιμα στο καταυλισμό, πολλοί από τους εθελοντές δεν γεμίζουν καν τις σακούλες τους με σκουπίδια.

Μια γυναίκα καμιά πενηνταριά χρονών εκπλήσσεται βλέποντας ανθρώπους να σκουπίζουν μπροστά στη πόρτα της στη μια μετά τα μεσάνυχτα και, μετά από μια σύντομη κουβέντα, προσφέρει σακούλες σκουπιδιών. Οι δωρεές είναι συνεχείς και προέρχονται από πολίτες που είναι λίγο ή πολύ στο κίνημα, αλλά που δεν έχουν πλήρη συνείδηση του γεγονότος. Εθελοντές για την υποδομή φτάνουν σε ένα περίπτερο με ένα τετράδιο: «Τι έχετε ανάγκη; Κάποιος προσέφερε τετράδια και μαρκαδόρους. Μόλις μας είπαν ότι διαθέτουμε επιτόπου Wifi». Και αύριο, θα υπάρχει και ένα ραδιόφωνο.

Χτες το απόγευμα, ήλθε μια γυναίκα με ένα σάκο γεμάτο φάρμακα και ρώταγε που είναι το «Αναρρωτήριο». Τέτοια υπάρχουν πολλά, και είδα σε αυτά νοσοκόμες και γιατρούς που δεν περιορίζονται στα επείγοντα περιστατικά. Εργάζονται ακούραστα, όπως και οι άλλοι, και δεν χάνουν τον καιρό τους (μια επιγραφή λέει: «Είμαστε άνεργοι αλλά εργαζόμαστε»), κάνουν μασάζ ή προσφέρουν βοήθεια, ακόμα και ψυχική, σε όσους την έχουν ανάγκη.

Πολλοί άνθρωποι έρχονται στην Πουέρτα ντελ Σολ για να βοηθήσουν με πολλούς τρόπους: συγγραφείς έρχονται καθημερινά για να διαβάσουν κείμενα που τους ενέπνευσε το Κίνημα. Καλλιτέχνες οργανώνουν παραστάσεις θεάτρου του δρόμου ή χορούς στους οποίους συμμετέχουν οι θεατές, μια και δεν μπορούν να μην συμμεριστούν τη γενική χαρά. Υπάρχουν οικονομολόγοι, δημοσιογράφοι, εργαζόμενοι πολλών εθνικοτήτων, ονειροπόλοι που ξύπνησαν για να πραγματώσουν επιτέλους τα όνειρά τους. Υπάρχουν δικηγόροι, και πολλοί από αυτούς μετέχουν στη «Νομική» ομάδα στην οποία μπορούν να απευθυνθούν οι πάντες για απαντήσεις ή συμβουλές σχετικά με την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Αυτό το Κίνημα βγαίνει στα αλήθεια από τη πεπατημένη, και είναι πραγματικά «έξω από τα συνηθισμένα». Όπως το λέει και μια επιγραφή: «Όσο πιο τρελοί θα είμαστε εμείς, τόσο πιο τρελοί θα γίνουν εκείνοι».

Η ομάδα «Περιβάλλον» συναντιέται σε μια γωνιά δρόμου, και όπως συμβαίνει σε όλες τις ομάδες, βοηθάει στη διαχείριση της αυτάρκειας του καταυλισμού. Σε αυτή τη περίπτωση, αυτό γίνεται με ηλιακούς συλλέκτες και πρίζες στις οποίες μπορούν όλοι να επαναφορτίζουν τις μπαταρίες των τηλεφωνικών, φωτογραφικών και άλλων συσκευών τους

Άλλο παράδειγμα της αυτοδιαχειριστικής ικανότητας των ανθρώπων του καταυλισμού: οι οικολογικοί λαχανόκηποι, στους οποίους καλλιεργούνται σαλάτες, ντομάτες, πιπεριές και κολοκυθάκια και οι οποίοι πληροφορούν για την προέλευσή τους. «Για να αντισταθούμε στη πλατεία, πρέπει να τρώμε κολοκυθάκια» λέει μια επιγραφή.

Η ζώνη της βιβλιοθήκης είναι γεμάτη με βιβλία (ευκαιρίες, δώρα, «απελευθερωμένα», χαμένα και ανευρεθέντα…). Εκφράζει την πολιτιστική ανάπτυξη ενός Κινήματος που κάνει συνεχείς αναφορές στον Θερβάντες, στον Λούθερ Κινγκ ή σε μεγάλους συγγραφείς, καλλιτέχνες και επαναστάτες που είχαν ταυτιστεί με τη πρόοδο της ανθρωπότητας μέσα σε ένα κόσμο για όλους και όλες. Στον οπτικοακουστικό χώρο, διαδίδουμε την αλήθεια ενός Κινήματος πληροφορημένου, υπεύθυνου και τέλεια προετοιμασμένου.

Το κεντρικό μεγάφωνο της επιτροπής «Οργάνωσης» μεταδίδει γρήγορα τα πιο επείγοντα μηνύματα, τα καλέσματα και τις πληροφορίες. Σε πολλά σημεία, άλλα μεγάφωνα ζητούν ή ενθαρρύνουν τους εθελοντές όταν αυτό είναι αναγκαίο. Υπάρχουν πολλά μέρη όπου μπορούμε να φάμε και να πιούμε δωρεάν, χάρη σε δωρεές. Η διάθεση τροφίμων (που περιλαμβάνει μια άμεση κοινωνική βοήθεια) γίνεται πέντε φορές τη μέρα.

Οι άνθρωποι συγκεντρώνονται γύρω από αυτό που τους ενώνει, συζητούν, επιχειρηματολογούν, κριτικάρουν. Τα πάντα ενθαρρύνουν τη συζήτηση, όχι εκείνη που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στα ΜΜΕ, αλλά μια συζήτηση ανοιχτά δημοκρατική, που δεν έχει για όριο παρά μόνο τον αλληλοσεβασμό. Είτε πρόκειται για περαστικούς είτε για τους ανθρώπους που μένουν μόνιμα εδώ, όλοι έχουν απόψεις που συγκλίνουν ή όχι, και όλοι τις σέβονται. Νεαροί καταχωρούν και βάζουν τάξη σε όλες τις προτάσεις που έρχονται. Άλλοι ανεβάζουν στο Διαδίκτυο τα πρακτικά των συναντήσεων. Δημιουργήθηκαν φόρουμ στο διαδίκτυο για κάθε ομάδα εργασίας, στα οποία εκείνοι που δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν στις καθημερινές συναντήσεις στη πλατεία μπορούν να συζητήσουν και να σχολιάσουν τις προτάσεις.

Αναρρωτήρια, μια ζώνη μελέτης, ένας οπτικοακουστικός χώρος, ένας λαχανόκηπος, ένας παιδικός σταθμός για νήπια… Η πολιτική είναι να καταπιάνεσαι με τη διαχείριση της συλλογικής ζωής με την ευρύτερη σημασία της λέξης. Όταν έρχεται κάποιος με αναψυκτικά για τους ανθρώπους που έχουν συγκεντρωθεί σε συνέλευση, όταν η μεγαφωνική χαλάει και μοιράζονται μεγάφωνα που μεταδίδουν ένα προς ένα τα μηνύματα, όλα αυτά σημαίνουν ότι κάνουμε πολιτική. Όταν μια ηλικιωμένη κυρία πλησιάζει μια ομάδα νέων που κρατάνε σημειώσεις στο έδαφος και τους λέει: «Σας αγόρασα καραμέλες», και αυτή επίσης κάνει πολιτική. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συγκινητικό από το να βλέπεις να μεγαλώνει η Πουέρτα ντελ Σολ, τίποτα που να ανακουφίζει περισσότερο από τη πολιτική αφύπνιση ενός λαού που βρισκόταν σε λήθαργο για τόσο πολύ χρόνο.

Στη Σολ, το μέλλον είναι μέσα στο παρόν. Μπορεί να καταφέρουν να διαλύσουν αυτό το καταυλισμό, αλλά όχι τις ιδέες που αυτός έβαλε σε κίνηση. Οι Λαϊκές Συνελεύσεις που γίνονται δυο φορές τη μέρα συγκεντρώνουν εκατοντάδες πολίτες που δοκιμάζουν και συγκεκριμενοποιούν την «πραγματική δημοκρατία» που απαιτούν. Κάθε πρόταση που αποφασίζουν οι ομάδες εργασίας υποβάλλεται σε αυτές, στη μέση ενός τεράστιου μισού κύκλου καθισμένων ανθρώπων, που ψηφίζουν άμεσα με τα χέρια τους. Υπάρχουν στο καταυλισμό πολλά «κουτιά για προτάσεις» στα οποία οι άνθρωποι μπορούν να ρίχνουν τις γραπτές προτάσεις και ιδέες τους, που μαζεύονται τακτικά. Συχνό είναι το θέαμα ανθρώπων που διαβάζουν, συνοψίζουν και ταξινομούν κάθε χαρτάκι που έχει κατατεθεί.

Οι κάτοικοι των συνοικιών, οι επισφαλείς εργαζόμενοι, οι νοικοκυρές, οι φοιτητές, έρχονται στη Πουέρτα ντελ Σολ και ρωτάνε τι να κάνουν για να καταλάβουν τα μέρη τους, τους χώρους εργασίας ή το ίδιο τους το σπίτι. Υπάρχει μια υποεπιτροπή στην οποία μια ομάδα ασχολείται με τις συνοικίες. Σήμερα το πρωί, φοιτητές οργάνωσαν μια συνέλευση στη σχολή τους για να μιλήσουν για τη δημοκρατία και όχι για τις εκλογές. Φοιτητές πολιτικών επιστημών θέλουν να οργανώσουν μια συζήτηση για τη δημοκρατία και ζητούν κάποιον για να τους βοηθήσει. Η μητέρα της Άνα τη ρωτάει κάθε μέρα τι έγινε στη Σολ, τι συζητήθηκε, ποιες προτάσεις έγιναν, πώς οργανωνόμαστε. Σήμερα, η Άνα γύρισε το απόγευμα στο σπίτι της επειδή έχει αύριο εξετάσεις, αλλά στη Συνέλευση οικονομίας πήγε ο πατέρας της που είναι συνταξιούχος τραπεζικός.

Οι γενικές Συνελεύσεις στη Σολ δίνουν σήμερα τη σκυτάλή στις συνοικιακές Συνελεύσεις που οργανώνονται σε όλη τη Μαδρίτη. Το Κίνημα δεν έχει κλειστεί σε κάποια πλατεία, απλώνεται κάθε μέρα με τη σκληρή, οργανωμένη και συντονισμένη δουλειά εκατοντάδων ανθρώπων, με τη θέληση πολιτών που μετέχουν στις συνελεύσεις κοντά στο σπίτι τους, στη συνοικία τους.

Αυτό που οι επαγγελματίες πολιτικοί δεν κατάφεραν ποτέ να κάνουν (δηλαδή, την εργασία για την οποία πληρώνονται), το κάνουν άνθρωποι που δεν επιδιώκουν κανένα κέρδος. Αυτές οι συνοικιακές συνελεύσεις εξασφαλίζουν το μέλλον και την επιτυχία του Κινήματος «Democracia real ya». Και τίποτα δεν θα είναι πια όπως πριν, κανένας άνθρωπος δεν θα μπορεί να μένει πια αδιάφορος.

*Αποσπάσματα άρθρων των Angeles Diez και Carmen y Amaia, που δημοσιεύτηκαν στο www.rebelion.org στις 24 και 25 Μαΐου.

(Μετάφραση: Γιώργος Μητραλιάς)