H Μεσόγειος Φλέγεται

Του Μωυσή Λίτση

Σήμερα η Ισπανία αύριο η Ιταλία και η Κύπρος. Οι φλόγες της κρίσης χρέους τυλίγουν όλη τη Μεσόγειο και φθάνουν πλέον στην αυλή του σκληρού πυρήνα της Ευρώπης που βλέπει τις «τάφρους ασφαλείας» που προσπαθούσε να οικοδομήσει με ισχυρές δόσεις άγριας λιτότητας και υποσχέσεις για «μπαζούκας» δισεκατομμυρίων ευρώ με τα οποία θα εξοπλίζονταν οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί διάσωσης, να καταρρέουν. Όσο για την Κύπρο: αν και μικρό σε οικονομική σπουδαιότητα κράτος μέλος της ευρωζώνης, παραμένει το «αεροπλανοφόρο» της Μεσογείου σε μία Μέση Ανατολή που αλλάζει ραγδαία.

Η Ισπανία ανήκει μεν στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, είναι όμως και η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης με 11% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.  Αποτελεί δηλαδή υπολογίσιμη οικονομική δύναμη, σε αντιδιαστολή με την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία που καταλαμβάνουν και οι τρεις μαζί το 6% του ΑΕΠ της ευρωζώνης.

Η κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι ζήτησε από την ΕΕ-ΔΝΤ 100 δισ. ευρώ για τις τράπεζες. Χρηματοδότηση που εξασφάλισε υποτίθεται χωρίς μνημόνιο, κάνοντας την Πορτογαλία και την Ιρλανδία να αναθαρρέψουν για πιθανή αναδιαπραγμάτευση προς το πιο «λάιτ» της δικής τους συμφωνίας. Μόνο που οι Ευρωπαίοι ιθύνοντες έσπευσαν να προσγειώσουν τους…αιθεροβάμονες.  «Φυσικά θα υπάρξουν όροι», έσπευσε να δηλώσει ο Ευρωπαίος επίτροπος για θέματα Ανταγωνισμού, Ισπανός Χοακίν Αλμούνια. «Όποιος δίνει χρήματα, ποτέ δεν τα δίνει δωρεάν», τόνισε.

Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Αμαντέου Αλταφάζ έκανε  μάλιστα λόγο για «κουαρτέτο» και όχι για «τρόικα» που θα αναλάβει την ισπανική επιτήρηση, καθώς στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ προστέθηκε πλέον και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή.

Άλλωστε η Ισπανία έχει πάρει προ πολλού μέτρα μνημονίου, υποτίθεται για να θωρακίσει την οικονομία της από τις επιπτώσεις της κρίσης, χωρίς αποτέλεσμα όπως δείχνουν οι τελευταίες εξελίξεις.  Όλοι γνώριζαν ήδη από το 2008 που κατέρρευσε η αγορά ακινήτων ότι ο κίνδυνος για το σύστημα δεν ήταν η «μικρή» Ελλάδα στην οποία δοκιμάστηκαν οι αντοχές μιας κοινωνίας στις ισχυρές δόσεις λιτότητας, αλλά η Ισπανία.

Το κοινωνικό κόστος της ισπανικής «προσαρμογής» είναι τεράστιο και χωρίς…μνημόνιο. Ανεργία κοντά στο 25%, ανεργία στους νέους πάνω από  50% , αποσάθρωση των εργασιακών σχέσεων σε μία χώρα που τη δεκαετία του ’90 επαίρονταν ότι καταπολέμησε την υψηλή ανεργία, εφαρμόζοντας πρώτη ελαστικές μορφές εργασίας

Η Ισπανία θεωρούνταν ένα ακόμη ευρωπαϊκό «θαύμα» αφού μεταξύ 2000 και 2005 είχε δημιουργήσει το 50% περίπου των νέων θέσεων εργασίας στην ΕΕ, με αιχμή την αγορά ακινήτων και τα φθηνά επιτόκια που έφερε η ένταξη στο ευρώ το 1999. Οι τιμές των ακινήτων αυξήθηκαν κατά 150% από το 1998 μέχρι το 2008 που η  αγορά κατέρρευσε λόγω  της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Η υπερχρέωση των νοικοκυριών έφθασε στο 115%.

Η κυβέρνηση της Μαδρίτης πρέπει τώρα να αναχρηματοδοτήσει 82,5 δισ. ευρώ σε ομόλογα τα οποία λήγουν στο τέλος του έτους, το μεγαλύτερο μέρος στα τέλη Οκτωβρίου, με τις υπερχρεωμένες ισπανικές περιφέρειες να πρέπει επίσης να χρηματοδοτήσουν άλλα 15,7 δισ. ευρώ σε ομόλογα που λήγουν το δεύτερο εξάμηνο του 2012.  Μέχρι στιγμής έχει καλύψει το 58% των δανειακών της αναγκών .Εξαιτίας της κρίσης, μόνο τον περασμένο Μάρτιο «πέταξαν» από τις ισπανικές τράπεζες 66 δισ. ευρώ.

Τα δεδομένα αυτά συντείνουν υπέρ της άποψης ότι η Ισπανία θα χρειαστεί σύντομα πακέτο πλήρους διάσωσης, μετατρέποντας την ευρωπαϊκή κρίση χρέους σε βόμβα μεγατόνων που απειλεί συθέμελα το ευρώ και τη διεθνή χρηματοπιστωτική και νομισματική σταθερότητα.

Μαζί με την Ισπανία αρχίζει να καίγεται και η Ιταλία του «συνετού» Μόντι. Η ιταλική οικονομία, όπως και οι άλλες της Ευρώπης, εξασθενεί ταχέως. Φέτος αναμένεται να παρουσιάσει αρνητική ανάπτυξη 1,5% και θετική ανάπτυξη μόλις 0,5% το 2013.  Το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών πρέπει να διαθέσει περισσότερα από 35 δισ. ευρώ σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια κάθε μήνα για να χρηματοδοτήσει το χρέος, παρόλο που το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτιμάται ότι θα μειωθεί στο 2,8% φέτος, κάτω από το 3% που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας, από 4,2% ένα χρόνο πριν.

Η ιταλική οικονομία είναι η τρίτη μεγαλύτερη της Ευρώπης και η αξία της ανέρχεται σε 1,56 τρισ. ευρώ. Το ιταλικό δημόσιο χρέος ανέρχεται σε 120% του ΑΕΠ,  2 τρισ. ευρώ. Εύλογα φαντάζεται κανείς τι σημαίνει το να χρειαστεί και η Ιταλία πακέτο διάσωσης.

Προς πακέτο διάσωσης οδεύει και η Κύπρος, οι τράπεζες της οποίας πληρώνουν τη στενή τους συνεργασία με την Ελλάδα. Οι τράπεζες της Κύπρου έχουν χάσει περισσότερα από 3 δισ. ευρώ εξαιτίας του ελληνικού «κουρέματος» και έχουν άνοιγμα σε δάνεια προς τον ελληνικό ιδιωτικό τομέα που ξεπερνούν τα 22 δισ. ευρώ. Το ΑΕΠ της Κύπρου ανέρχεται σε 18 δισ. ευρώ. Η κυπριακή διάσωση εκτιμάται ότι θα κυμανθεί στα 3 με 4 δισ. ευρώ, ποσό σχετικά μικρό για να απειλήσει τα διαθέσιμα του ευρωπαϊκού μηχανισμού διάσωσης.

Ωστόσο παρόλο που η Κύπρος αποτελεί πολύ μικρό κομμάτι της ευρωπαϊκής οικονομίας, έχει, μη το ξεχνάμε, δεσπόζουσα γεωστρατηγική θέση, σε μία εποχή που ο χάρτης της Μέσης Ανατολής αλλάζει ξανά λόγω της αραβικής άνοιξης και μαίνεται ο διπλωματικός πόλεμος για τον έλεγχο των ΑΟΖ. Καλώς ήλθατε στην διαλυμένη Ευρώπη.