ΒΟΣΝΙΑ, ΤΟ ΒΑΤΕΡΛΩ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

(7 Μαίου 1993)

του Γιώργου Μητραλιά

Διαβάζουμε και ακούμε ότι “τα μαύρα σύννεφα πυκνώνουν” κι ότι αυξάνει ο κίνδυνος πολεμικής σύρραξης στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Και εγώ ρωτάω και απορώ: Μα, μήπως δεν γίνεται εκεί πόλεμος εδώ και δυό χρόνια;

Προφανώς όχι. Όλοι εμείς οι ειρηνόφιλοι δεν κατεβαίνουμε στους δρόμους παρά μόνον όταν είναι να καταγγείλουμε τα άθλια πολεμικά σχέδια του ιμπεριαλισμού. Όχι λοιπόν στη νατοϊκή επέμβαση που αναπόφευκτα θα αιματοκυλίσει τα Βαλκάνια. Όμως, τι γίνεται σύντροφοι με τον άλλο, τον υπαρκτό πόλεμο; Με εκείνον που ΉΔΗ μεταβάλει σε κρανίου τόπο την Κροατία και τη Βοσνία; Μήπως η σιωπή μας μπορεί να εκληφθεί ως απόπειρα να χωρίσουμε τους πολέμους σε “καλούς” και “κακούς”, σε πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, σε αξιοπρόσεκτους και σε άνευ σημασίας;

Διαβάζουμε και ακούμε ότι “αυξάνουν συνεχώς οι πιέσεις στους Σέρβους”. Όμως οι μόνες πιέσεις που γνωρίζουμε είναι εκείνες που ασκούνται με κάθε τρομοκρατικό μέσο πάνω στα εκατομμύρια θύματα του αποτρόπαιου “εθνικού ξεκαθαρίσματος”. Που κατά σύμπτωση δεν είναι στη συντριπτική πλειοψηφία τους Σέρβοι, αλλά Μουσουλμάνποι και Κροάτες.

Διαβάζουμε και ακούμε ότι “σφίγγει ο κλοιός γύρω από τη Σερβία και τους Σέρβους της Βοσνίας”. Όμως, αυτός ο κλοιός είναι αστείος μπροστά στον κλοιό των κανονιών και των τανκς που σφυροκοπούν το Σαράγεβο, το Γκόραζντε, τη Στρεμπρενίτσα, το Μπίχατς, το Μόσταρ, την Ζέπα, την Τούζλα και τις άλλες μαρτυρικές πόλεις της Βοσνίας.

Διαβάζουμε και ακούμε ότι “συνεχίστηκαν και σήμερα οι μάχες” στη Βοσνία. Όμως, για να έχουμε “μάχες” μάς χρειάζονται τουλάχιστον δυό στρατοί ή έστω δυο ένοπλες παρατάξεις. Για ποιές μάχες μάς μιλάνε λοιπόν στην Σρεμπρενίτσα, στην Ζέπα ή ακόμα και στο Σαράγεβο όπου οι μεν παίζουν τους δε “μονότερμα” καθώς στον πέμπτο στρατό του κόσμου (τον γιουγκοσλαβικό) αντιπαρατάσσονται μερικά αυτοσχέδια όπλα του περασμένου αιώνα;

Διαβάζουμε και ακούμε για έναν πόλεμο που δεν έχει νικητές και νικημένους. Όμως, είναι πια γεγονός ότι οι σερβικές δυνάμεις έχουν ήδη κατακτήσει το 30% της Κροατίας και το 70% της Βοσνίας-Ερζεςγοβίνης. Μήπως αυτό δεν σημαίνει σερβική νίκη και μάλιστα ολοκληρωτική;

Διαβάζουμε και ακούμε πολλά πράγματα. Όπως αίφνης ότι οι Σέρβοι υπερασπίζονται την “πάτρια γη” τους, ότι μάχονται υπέερ βωμών και εστιών. Και εγώ απορώ: Μήπως οι “βωμοί και οι εστίες” τους βρίσκονται στις κρεβατοκάμαρες των οικογενειών του Σαράγεβο, του Μόσταρ και της Τούζλα όπου ο σύζυγος είναι Μουσουλμάνος, η σύζυγος Σέρβα και η γιαγιά Κροάτισα (και αντιστρόφως);

Κυρίως όμως, διαβάζουμε, ακούμε και δεχόμαστε σαν κάτι το τελείως φυσιολογικό ότι οι Σέρβοι επιδιώκουν τη Μεγάλη Σερβία τους (και οι Κροάτες την μεγάλη Κροατία τους). Ότι δεν υπάρχει άλλη “λύση” από τη διάλυση του βοσνιακού “συνονθυλεύματος” στα εξ ων συνετέθη. Και “φυσικά”, δηλώνουμε όλοι μας (ή σχεδόν όλοι μας) ότι μια τέτοια εξέλιξη είναι εντελώς νόμιμη και δικαιολογημένη καθώς δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από αυτά τα επικίνδυνα και ίσως...ύποπτα εθνικά “συνονθυλεύματα”. Υπονοώντας προφανώς ότι η “φυλετική” ομοιογένεια και “καθαρότητα” είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να περιμένει ένα έθνος από το κράτος του. Όλα αυτά είναι “φυσιολογικά” και αυταπόδεικτα…

Ε, λοιπόν δεν είναι. Δεν είναι αυταπόδεικτο, προφανές και “φυσιολογικό” να θεωρείται αρετή η “φυλετική καθαρότητα”, το “εθνικό ξεκαθάρισμα”, ο συστηματικός βομβαρδισμός πόλεων, οι σφαγές αμάχων και κυρίως, η αλληλεγγύη μας προς τον κ. Κάρατζιτς επειδή τάχα είμαστε όλοι μας… Ορθοδοξοι και θύματα του… ιμπεριαλισμού. Αντίθετα, αυταπόδεικτο για μένα είναι ότι είμαι με το θύμα και όχι με τον δήμιό του. Ότι υποστηρίζω μόνιμα τον άοπλο ενάντια στον ένοπλο, τον άμαχο ενάντια στον επαγγελματία πολεμιστή. Και κυρίως, ότι ανάμεσα στον μεγαλοϊδεάτη σωβινιστή και ρατσιστή και στον δικηγόρο του “συνονθυλεύματος” εγώ διαλέγω πάντα τον δεύτερο. Τόσο απλό είναι…

Και όμως, είναι αυτό το τόσο απλό που μάς λείπει. Και για να δικαιολογήσουμε τα αδικαιολόγητα προσφεύγουμε εδώ και τρία χρόνια σε απίστευτες αλχημείες. Φέρνοντας τα πάνω κάτω, ξεχνάμε ό,τι συνέβη μόλις χτες και δηλώνουμε με στόμφο εφτά καρδιναλίων ότι “για όλα φταίει ο ιμπεριαλισμός”. Λες και ήταν πράκτορας του ιμπεριαλισμού ο κ. Μιλόσεβιτς και οι δικοί του όταν ανέβαιναν στην εξουσία καταργώντας το σύνταγμα (του Τίτο) που ήθελε το Κοσυφοπέδιο και την Βοϊβοντίνα αυτόνομες επαρχίες. Ή λες και ήταν πράκτορας του ιμπεριαλισμού ο Τσόσιτς όταν επικεφαλής της επαίσχυντης Ακαδημίας Επιστημών του Βελιγραδίου, λάνσαρε (ήδη το 1986) το σύνθημα “όπου Σέρβος και Σερβία”. Ή λες και ήταν πράκτορας του ιμπεριαλισμού ο κ. Κάρατζιτς όταν σαν σήμερα πριν από 400 μέρες αποχωρούσε από το Βοσνιακό Κοινοβούλιο υποσχόμενος ό,τι ακριβώς ακολούθησε…

Όχι βέβαια ότι όλοι αυτοί και μερικοί άλλοι (με πρώτον και καλύτερο τον Φράνιο Τούτζμαν και το ρατσιστικό καθεστώς του) είχαν το μονοπώλιο των ευθυνών. Γερμανοί, Γάλλοι, Άγγλοι και Αμερικάνοι έχουν κι αυτοί το μερίδιό τους. ‘Ομως, προσοχή: το έγκλημά τους δεν είναι ότι έβαλαν στο στόχαστρό τους τον κ. Μιλόσεβιτς, αλλά μάλλον ότι του έκαναν όλες τις χάρες. Όχι ότι υποστήριξαν τους Βόσνιους, αλλά μάλλον ότι έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να τους θάψουν.

Σ’αυτό το σημείο προκαλούμε σίγουρα σκάνδαλο. Μα, θα μας αποστομώσουν, δεν είναι παγκοίνως γνωστό ότι οι παπιστές και το μουσουλμανικό τόξο έχουν επιλέξει να στραγγαλίσουν τους Ορθόδοξους Σέρβους; Ότι οι ιμπεριαλιστές κάνουν τα πάντα για να βγάλουν από την μέση τον “αντιϊμπεριαλιστή” και ίσως κομμουνιστή Μιλόσεβιτς; Ομολογούμε ότι δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα για όλες αυτές τις συνωμοσίες. Αντίθετα όμως, γνωρίζουμε πολύ καλά τα εξής:

* ότι η απαγόρευση στην πώληση όπλων ευνοεί σκανδαλωδώς μόνον εκείνους που δεν έχουν ανάγκη να οπλιστούν. Δηλαδή τις σερβικές δυνάμεις.

* ότι το ίδιο εμπάργκο διαιωνίζει την συντριπτική υπεροπλία των Σέρβων (που κληρονόμησαν τον πέμπτο στρατό του κόσμου) και καταδικάζει τους Βόσνιους μαχητές να προσπαθούν να αντισταθούν με οπλα που μοιάζουν με σφεντόνες. Πράγμα που σημαίνει ότι η ιμπεριαλιστική Δύση επικυρώνει με την σφραγίδα του εμπάργκο της μιαν ανισότητα μπροστά στην οποία ωχριά η ανισορροπία εξοπλισμών μεταξύ Βιετκόγκ και Αμερικανών πριν από 25 χρόνια.

* ότι οι κυανόκρανοι εγγυώνται στην πράξη τις εδαφικές και άλλες κατακτήσεις των κατακτητών (που κατά σύμπτωση είναι πάντα Σέρβοι) όταν αναπτύσσονται πάντα κατά μήκος των νέων “συνόρων”.

* ότι η περίφημη και τόσο διαφημισμένη ανθρωπιστική βοήθεια που διανέμεται στους πολιορκημένους αμάχους δεν έχει άλλο αποτέλεσμα από το να τους οδηγεί ...σχεδόν χορτάτους στην σφαγή.

* ότι ενώ οι διάφοροι Μιλόσεβιτς, Τσόσιτς και Κάρατζιτς αλωνίζουν στις διεθνείς διασκέψεις από την Γενεύη έως το Λονδίνο κι από την Αθήνα έως την έδρα του ΟΗΕ, οι άτυχοι αυτοαποκαλούμενοι “Γιουγκοσλάβοι” της Βοσνίας (που είναι Μουσουλμάνοι, Κροάτες, Εβραίοι, Τσιγγάνοι και Σέρβοι) δεν προσκαλούνται πουθενά. Πράγμα που σημαίνει ότι για την ιμπεριαλιστική Δύση είναι τουλάχιστον ανύπαρκτοι ή έστω οι τελευταίοι των Βαλκάνιων Μοϊκανών…

* ότι ευθύς εξ αρχής η ΕΟΚ τάχθηκε (μέσω των ρητών διαβεβαιώσεων του τότε μεσολαβητή της Λόρδου Κάρρινγκτον) υπέρ της διαβόητης “καντονοποίησης” της Βοσνίας. Πράγμα που σήμαινε ότι είχε ήδη επιλέξει να επιβραβεύσει τους εραστές του διαμελισμού της (και κατά συνέπεια της προϋπόθεσης του διαμελισμιού της, δηλαδή του “εθνικού ξεκαθαρίσματος”), γράφοντας στα παλιά της τα παπούτσια τους “ρομαντικούς” που επέμεναν να υπερασπίζονται το δικαίωμά τους να συμβιώνουν ειρηνικά μέσα σε μια πολυεθνική κοινωνία.

* ότι οι περίφημες κυρώσεις της κατά της Σερβίας δεν έχουν σε τελευταία ανάλυση παρά ένα αποτέλεσμα: να τιμωρούν τον αμέτοχο σερβικό λαό και κυρίως, να τον σπρώχνουν πίσω από το καθεστώς Μιλόσεβιτς και τις φασιστικές παραφυάδες του (βλέπε την πρωτοφανή άνοδο του κόμματος του Σέσελι), την ώρα ακριβώς που άρχιζε να εξεγείρεται εναντίον τους.

* ότι οι πολυδιαφημισμένες επιχειρήσεις ναυτικού αποκλεισμού της νέας Γιουγκοσλαβίας και εναέριου αποκλεισμού της Βοσνίας περιορίζονταν απλώς να λουστράρουν το στραπατσαρισμένο δυτικό κύρος, όταν βέβαια δεν χρησίμευαν σαν άλλοθι σε εκείνους που ήξεραν προκαταβολικά ότι όλα αυτά ήταν αποκλειστικά και μόνον για την διεθνή γαλαρία.

Και όλα αυτά χωρίς να αναφερθούμε στις εγκληματικές ευθύνες της Δύσης πριν από την έναρξη του πολέμου και στη διάρκεια της πρώτης φάσης του όταν ο "ομοσπονδιακός" στρατός ριχνόταν κατά της Σλοβενίας και κατόπιν, της Κροατίας. Μήπως ξεχνάμε τόσο εύκολα το πράσινο φως που άναβαν τότε οι ηγέτες της στον κ. Μιλόσεβιτς με την συνεχή και κατηγορηματική τους προσήλωση στο ενιαίο και αδιαίρετο της Γιουγκοσλαβίας; Ή μήπως μπορούμε να ξεχάσουμε την πλήρη αδιαφορία τους όταν ο κ. Μιλόσεβιτς καταργούσε το σύνταγμα (1988) και επέβαλε στο 90% των κατοίκων του Κοσυφοπεδίου ένα καθεστώς χειρότερο κι από το νοτιοαφρικανικό Απαρτχάϊντ;

Όλα αυτά και πολλά άλλα τα γνωρίζουμε από πρώτο χέρι και δεν μπορούμε να τα ξεχάσουμε επειδή είναι χτεσινά χειροπιαστά γεγονότα. 'Οπως γεγονός είναι ότι ο πόλεμος στη Βοσνία δεν άρχισε όταν τάχα οι εθνικές της κοινότητες αποφάσισαν να αλληλοξεκοιλιαστούν, αλλά όταν οι δολοφόνοι του Κάρατζιτς άρχισαν να ρίχνουν στο ψαχνό (μόλις πριν από 13 μήνες) των 200.000 άοπλων Μουσουλμάνων, Κροατών και Σέρβων διαδηλωτών του Σαράγεβο που ζητωκραύγαζαν υπέρ της διατήρησης της παραδοσιακής τους πολυεθνικής κοινωνίας. Αυτά δεν έγιναν προ Χριστού και μάς είναι αδύνατο να καμωθούμε ότι ποτέ δεν υπήρξαν.

Για ποιους θρησκευτικούς πολέμους μάς μιλάνε λοιπόν; Για ποια...αντικειμενική αδυναμία συμβίωσης των Βοσνίων; Για ποια "μουσουλμανικά τόξα" και ποιους Βόσνιους ζηλωτές της δόξας του Χομεϊνί; Στην πραγματικότητα, οι δήθεν "χομεϊνικοί" Μουσουλμάνοι της Βοσνίας είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία ...άθεοι, πράγμα που εξάλλου τους καταμαρτυρούν οι διάφοροι Σαουδάραβες εμίρηδες όταν τους αρνούνται πεισματικά τον οβολό τους. Και κυρίως, δεν πρόκειται καν για μουσουλμάνους κατά Ορθοδόξων Σέρβων. Πρόκειται για δολοφόνους του σκοινιού και του παλουκιού κατά Μουσουλμάνων, Κροατών, Γιουγκοσλάβων και Σέρβων με εθνική βοσνιακή συνείδηση!

Στ'αλήθεια, ποιος από τους συμπατριώτες μας που παραληρούν με τους περί "θρησκευτικού πολέμου" ισχυρισμούς τους, έκανε τον κόπο να αναρωτηθεί τι άραγε σημαίνει το πραγματικό γεγονός ότι ο βοσνιακός στρατός δεν είναι μουσουλμανικός αλλά μικτός; Ότι στην βιομηχανική μητρόπολη της Βοσνίας, στην Τούζλα που βομβαρδίζεται αυτές τις ώρες, οι Μουσουλμάνοι, Κροάτες και Σέρβοι κάτοικοί της ψήφισαν πάντα υπέρ των μη εθνικών κομμάτων και δηλώνουν στην πλειοψηφία τους "Γιουγκοσλάβοι"; Μήπως όλα αυτά είναι απλές "λεπτομέρειες" που δεν αλλάζουν την ουσία της μακάβριας σπαζοκεφαλιάς;

Όχι, όλα αυτά είναι μάλλον η ουσία του προβλήματος. Νίπτοντας τας χείρας τους και καταφεύγοντας σε απίστευτες σοφιστείες, οι Έλληνες αριστεροί γυρνούν επιδεικτικά την πλάτη τους σ'όλους εκείνους τους Βόσνιους που επιμένουν να δηλώνουν άνθρωποι και όχι κανίβαλοι. Που δεν το βάζουν κάτω και μέσα στις πιο φρικτές συνθήκες βαρβαρότητας, συνεχίζουν να πιστεύουν στο στοιχειώδες δικαίωμά τους να μην βλέπουν τον γείτονά τους σαν εχθρό. Τι άραγε απαντάνε οι δήθεν "ρεαλιστές" μας όχι στο ρομαντικό παραλήρημα κάποιου ουτοπιστή, αλλά στις χειροπιαστές εκκλήσεις του (εθνικά μικτού) δημοτικού συμβουλίου της Τούζλα; Στους (Μουσουλμάνους, Σέρβους και Κροάτες) δημοσιογράφους, τεχνικούς και εργάτες της εφημερίδας Οσλομποτζένιε του Σαράγεβο; Στους Σέρβους που παίρνουν τα όπλα για να πολεμήσουν κατά των δολοφόνων του Κάρατζιτς ή στον Σέρβο παρουσιαστή του δελτίου ειδήσεων της τηλεόρασης του Σαράγεβο Μίλε Ντούρντεβιτς που ο καπετάν Αρκάν έχει ήδη καταδικάσει σε θάνατο; Τι έχουν να πουν σε όλους αυτούς; Μήπως είναι "ιστορικά ατυχήματα", απλές "λεπτομέρειες" χωρίς πρακτικό αντίκρυσμα; Τι;

Η ελληνική αριστερά δεν είχε όμως ποτέ καιρό να απαντήσει στις εκκλήσεις των φυσικών της συμμάχων της Βοσνίας. Εξάλλου, έκανε ανέκαθεν ό,τι περνούσε από το χέρι της για να αγνοήσει ακόμα και την ύπαρξή τους. Με απερίγραπτο κυνισμό και ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο υποκρισίας, καμώθηκε από την αρχή ότι και αυτοί και οι άλλοι πρωταγωνιστές του δράματος δεν ήταν παρά απλά πιόνια κάποιων αθέατων σκοτεινών μεγαλύτερων δυνάμεων. Και κατά συνέπεια, αναλώθηκε σε ατέρμονες ασκήσεις επί χάρτου, όπου δεν υπήρχαν πια ούτε συγκεκριμένοι άνθρωποι, ούτε συγκεκριμένα λουτρά αίματος, αλλά μόνον ξένοι συνωμότες και μακιαβελικοί ιμπεριαλιστικοί δάκτυλοι. Και όταν κάποιος τολμούσε να θέσει το ενοχλητικό εςρώτημα "και μ'αυτούς τους ρομαντικούς Βόσνιους, τι γίνεται;", η απάντηση ερχόταν πάντα η ίδια να τον κατακεραυνώσει: "ποια ιμπεριαλιστική δύναμη κρύβεται πίσω τους;". Λές και στην εποχή μας, είναι πια πέρα για πέρα αδιανόητο να συναντήσεις ακόμα πολίτες διατεθειμένους να αγωνιστούν για τα πιο στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα...

Να λοιπόν γιατί υπήρξαν μερικές διαδηλώσεις κατά του "επερχόμενου πολέμου" και απολύτως καμία κατά του...υπαρκτού πολέμου. Να γιατί η ελληνική αριστερά όχι απλώς δεν βρήκε τίποτα να πει στους προπαγανδιστές του ενιαίου μετώπου των Ορθόδοξων εθνών, αλλά και πρόσθεσε κι αυτή τη δικιά της "αντιϊμπεριαλιστική" πινελιά στην μεταφυσική της παράνοια των ημερών. Όσο όμως, κι αν πιστεύει ότι έκανε το προοδευτικό της (ή επαναστατικό) καθήκον, απομένει μια μικρή λεπτομέρεια: τι προτείνει για εκείνους τους δύσμοιρους που βομβαρδίζονται εδώ και 12 μήνες στο Σαράγεβο, στο Μόσταρ, στο Γκόραζντε και στη Σρεμπρενίτσα; Τι προτείνει για τα τρία εκατομμύρια πρόσφυγες; Για τα θύματα του εθνικού ξεκαθαρίσματος; Τι προτείνει για το μέλλον της Βοσνίας, δηλαδή για το μέλλον των Βαλκανίων και της ίδιας της πατρίδας μας;

Δυστυχώς, απολύτως τίποτα. Μηδέν. Το μόνο που την απασχολεί είναι η αποτροπή της ξένης επέμβασης. Εκεί αρχίζει και τελειώνει το διεθνιστικό της καθήκον. Και ας μην νομίσει κανείς αφελής ότι κι αυτή ακόμα η καταγγελία των νατοϊκών πολεμικών προετοιμασιών γίνεται στο όνομα των αληθινών συμφερόντων των θυμάτων της βοσνιακής σφαγής. Όχι, κάθε άλλο. Γίνεται στο όνομα πολύ πιο πεζών και εγωϊστικών σκοπιμοτήτων, για να μην επεκταθεί (και σε εμάς) ο πόλεμος και για να μην προωθηθούν τα ιμπεριαλιστικά σχέδια στα Βαλκάνια. Για να επιβεβαιωθεί έτσι το ρηθέν ότι μοναδικό κριτήριο για την αξιολόγηση των βοσνιακών εξελίξεων παραμένει για την ελληνική αριστερά το άκρως κυνικό..."τι σημαίνει αυτό για μένα".

Τι θα λέγατε όμως αν για πρώτη φορά κάναμε τον κόπο να μπούμε στην θέση π.χ. των δημοσιογράφων της Οσλομποτζένιε; Ή των [πολιορκημένων γυναικόπαιδων της Ζέπα; Ή ακόμα και των 100.000 λιποτακτών και ανυπότακτων του σερβικού στρατού; Πώς θα αντιμετωπίζαμε τότε το ενδεχόμενο των "επιλεκτικών πληγμάτων της νατοϊκής αεροπορίας κατά σερβικών στόχων στη Βοσνία"; Τι θα λέγατε δηλαδή, αν έστω για μια φορά κοιτάζαμε λίγο πέρα από τη μύτη του εαυτούλη μας;

Αν κάναμε όλα αυτά, τότε δεν θα καταδικάζαμε προκαταβολικά την "ξένη στρατιωτική επέμβαση" μόνο και μόνο επειδή είναι "ξένη" και εξυπηρετεί κατ'εξοχήν ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Αν έστω μια στις χίλιες, αυτά τα ξένα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα συνέπιπταν με τα συμφέροντα των κατοίκων του Σαράγεβο, τότε δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα: μακάρι να γινόταν η επέμβαση προκειμένου να σπάσει η πολιορκία του Σαράγεβο και να σταματήσει η αιματοχυσία! Έστω και με αυτό το τίμημα...

Δυστυχώς όμως, η πραγματικότητα είναι διαμετρικά αντίθεστη. Η νατοϊκή επέμβαση δεν θα βοηθήσει στο παραμικρό τα θύματα, ενώ θα προκαλέσει νέα συσπείρωση του σερβικού πληθυσμού πίσω από τον Μιλόσεβιτς και τον Κάρατζιτς. Ποιος το λέει; Μα, οι ίδιοι οι Βόσνιοι που πολεμούν στην πρώτη γραμμή. Όχι ο Αλία Ιζετμπέγκοβιτς και οι αξιωματούχοι του που δεν εμπιστεύονται διόλου την βασνιακή βάση τους (που απορρίπτει εξάλλου το σχέδιο Βανς-Όουεν που αποδέχεται η ηγεσία), αλλά όλοι εκείνοι που πιστεύουν ακόμα στην ειρηνική συμβίωση των εθνικών κοινοτήτων μέσα σε μια ενιαία Βοσνία. Και είναι αμέτρητες οι φορές που όλοι αυτοί τάχθηκαν κατηγορηματικά κατά της ξένης στρατιωτικής επέμβασης, δηλώνοντας ρητά ότι το μόνο που ζητούν είναι να σταματήσουν οι ξένες δυνάμεις να μπλοκάρουν τα όπλα που οι ίδιοι αγοράζουν με το υστέρημά τους. "Πολεμιστές έχουμε αρκετούς, όπλα δεν έχουμε" είναι η μόνη απάντηση που δίνουν στην σχετική ερώτηση...

Ιδού λοιπόν γιατί είμαστε κατά της νατοϊκής επέμβασης. Πρώτον, επειδή αυτό ζητούν οι ίδιοι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Και δεύτερον, επειδή η νατοϊκή επίδειξη δύναμης δεν θα βοηθήσει στο παραμικρό την ανατροπή των σημερινών συσχετισμών δυνάμεων στα βοσνιακά πεδία των μαχών, αλλά θα συσπερώσει ακόμα περισσότερο τον σερβικό πληθυσμό γύρω από τους δυνάστες του. Αντίθετα, ευχόμαστε όχι μόνο να αρθεί το γρηγορότερο δυνατό η απαγόρευση πώλησης όπλων στο βοσνιακό στρατό και στις βοσνιακές πολιτοφυλακές, αλλά και να πάψουν οι κυανόκρανοι να αφοπλίζουν τους Βόσνιους (βλέπε το σκάνδαλο του αφοπλισμού των υπερασπιστών της Σρεμπρενίτσα).

Με τους μεγαλοϊδεάτες λοιπόν της Μεγάλης Σερβίας ή με τους ελεύθερους πολιορκημένους του Σαράγεβο που μάχονται για μιαν ελεύθερη πολυεθνική κοινωνία; Με τους ρατσιστές της φυλετικής καθαρότητας ή με τους οπαδούς των κάθε λογής συνονθυλευμάτων που κάνουν εξάλλου ενδιαφέρουσα την ζωή; Με τους αρνητές του δικαιώματος στην κάθε λογής (εθνική, θρησκευτική, φυλετική, σεξουαλική) διαφορά ή με τους υπερασπιστές των στοιχειωδών δημοκρατικών δικαιωμάτων των μειονοτήτων; Με τους κρετίνους που απορούν επειδή η Ευρώπη δεν καταλαβαίνει το "θεάρεστο" έργο τους κατά της "μουσουλμανικής προέλασης" ή με τους Μουσουλμάνους προοδευτικούς διανοούμενους σαν π.χ. τον σκηνοθέτη Εμίρ Κουστουρίτσα και τόσους άλλους που δεν έχουν τίποτα το...χομεϊνικό. Με τους χασάπηδες ή με τους μακελεμένους; Με τα φαντάσματα του παρελθόντος, τους Τσέτνικους και τους Ουστάσι, ή με τους συνεχιστές των αγώνων των Γιουγκοσλάβων παρτιζάνων; Με την επιστροφή στην βαρβαρότητα ή με εκείνους που ενσαρκώνουν και τη μοναδική ελπίδα για όλα τα Βαλκάνια; Με την ζωή ή με τον θάνατο;