Η συμφωνία της ευρωπαϊκής συνάντησης κορυφής στις 26-27 Οκτωβρίου είναι απαράδεκτη

Pascal Franchet, Γιώργος Μητραλιάς, Griselda Pinero και Eric Toussaint

 (CADTM Ευρώπης)*

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε την αυγή της 27^ης Οκτωβρίου 2011 δεν επιλύει τη κρίση του κυρίαρχου δημόσιου χρέους ή του ευρώ. Οι αποφάσεις που πάρθηκαν αναβάλουν για αργότερα την ώρα της αλήθειας χωρίς να λύνουν τα προβλήματα με ικανοποιητικό τρόπο. Η CADTM θεωρεί ότι αυτή η συμφωνία είναι απαράδεκτη.

Οι αρχηγοί κρατών και κυβέρνησης, αυτοί που διευθύνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα αφεντικά των ιδιωτικών τραπεζών και η διευθύντρια του ΔΝΤ συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες για να βρουν μια λύση στην απειλή αλυσιδωτών χρεοκοπιών που πλανιέται πάνω από τις μεγάλες ιδιωτικές ευρωπαϊκές τράπεζες, κυρίως τις γαλλικές, ισπανικές, ελληνικές, ιταλικές, γερμανικές, πορτογαλικές, βελγικές…

Αυτές, πριν και μετά από το 2007-2008, πήραν όλο και πιο πολλά ρίσκα για να πετύχουν βραχυπρόθεσμα τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ορέξεις των μεγαλομετόχων τους και να μοιράσουν τεράστια μπόνους στους διευθυντές και τρέϊντέρ τους. Τα δάνεια στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις δεν αντιπροσωπεύουν παρά ολωσδιόλου περιθωριακό μέρος του κύκλου εργασιών τους : από 2% μέχρι 5%. Η μαζική υποστήριξη που τους δόθηκε από τα κράτη, την ΕΚΤ και τη Fed από το 2007-2008 δεν εξυπηρέτησε τη παραγωγική οικονομία, εκτράπηκε προς εξαιρετικά κερδοσκοπικές δραστηριότητες, ειδικότερα πάνω στους τίτλους των κυρίαρχων δημόσιων χρεών. Οι ιδιωτικές τράπεζες χρηματοδοτούνται βραχυπρόθεσμα ενώ αναλαμβάνουν υποχρεώσεις μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα: κρατικά ομόλογα ή ομόλογα επιχειρήσεων, προθεσμιακές αγορές πρώτων υλών και αγροτικών προϊόντων, συναλλαγματικά swaps και ποσότητες παράγωγων προϊόντων που ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο των δημόσιων αρχών. Η χρεοκοπία της γαλλο-βελγικής τράπεζας Dexia στις αρχές Οκτωβρίου 2011 είναι το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής. Το ντόμινο που απειλεί να σημειωθεί στην Ευρώπη αλλά και στην απέναντι ακτή του Ατλαντικού επηρέασε ιδιαίτερα τη συνάντηση της νύχτας της 26^ης προς 27^η Οκτωβρίου 2011.

Η απόφαση να επιβληθεί ένα κούρεμα λίγο πάνω από το 50% στους ελληνικούς τίτλους που κατέχονται από τράπεζες, ενώ η ευρωπαϊκή συνάντηση κορυφής της 21^ης Ιουλίου 2011 δεν είχε προβλέψει παρά μια μείωση 21%, είχε γίνει αναπόφευκτη από τον Αύγουστο 2011 εξαιτίας της κατάρρευσης των τιμών στη δευτερογενή αγορά των χρεών όπου οι ελληνικοί τίτλοι υφίσταντο κούρεμα 65-80%. Ενώ οι αρχηγοί κρατών αναγγέλλουν ότι επέβαλαν σημαντικές θυσίες στις τράπεζες, για μια ακόμα φορά οι τραπεζίτες τη σκαπουλάρουν μια χαρά. Να γιατί γινόμαστε προσωρινά μάρτυρες μιας ανάκαμψης των χρηματαγορών και της ανόδου των τιμών των μετοχών τους στα χρηματιστήρια.

Για την Ελλάδα, η απόφαση της 27^ης Οκτωβρίου δεν συνιστά για κανένα λόγο μια λύση ευνοϊκή για το λαό που πλήττεται κατά μέτωπο από τις συνέπειες της κρίσης. Μια κρίσης που επιδεινώνεται μάλιστα από τις πολιτικές λιτότητας που του επιβάλλονται. Η παρούσα επιχείρηση καθοδηγείται ολοκληρωτικά από τους πιστωτές και εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους. Το παρόν σχέδιο μείωσης χρέους είναι μια ευρωπαϊκή παραλλαγή του σχεδίου Brady  που είχε καταστροφικές συνέπειες στις αναπτυσσόμενες χώρες στη δεκαετία 1980-1990. Το Σχέδιο Brady  (από το όνομα του αμερικανού υπουργού Οικονομικών  εκείνης της εποχής) είχε προκαλέσει την αναδιάρθρωση του χρέους των κυριότερων χρεωμένων χωρών με ανταλλαγή τίτλων. Οι χώρες που μετείχαν ήταν η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Βουλγαρία, η Κόστα Ρίκα, η Ακτή του Ελεφαντοστού, η Δομινικανή Δημοκρατία, ο Ισημερινός, η Ιορδανία, το Μεξικό, η Νιγηρία, ο Παναμάς, το Περού, οι Φιλιππίνες, η Πολωνία, η Ρωσία, η Ουρουγουάη, η Βενεζουέλα και το Βιετνάμ. Εκείνη την εποχή, ο Nicholas Brady είχε ανακοινώσει ότι ο όγκος του χρέους θα μειωνόταν κατά 30% (στη πραγματικότητα, η μείωση όταν όντως υπήρξε ήταν πολύ μικρότερη. Σε πολλές περιπτώσεις, και όχι στις πιο ασήμαντες, το χρέος μάλιστα αυξήθηκε) και οι νέοι τίτλοι (οι τίτλοι Brady) εγγυήθηκαν ένα σταθερό επιτόκιο περίπου 6%, πράγμα που ευνοούσε ιδιαίτερα τους τραπεζίτες.  Αυτό εξασφάλιζε και τη συνέχιση των πολιτικών λιτότητας υπό τον έλεγχο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.  Σήμερα, σε άλλα μήκη και πλάτη, η ίδια λογική προκαλεί τις ίδιες καταστροφές. Η Τρόικα (ΔΝΤ, ΕΚΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή)  επιβάλει μια ατέλειωτη λιτότητα στους λαούς της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας.  Αν δεν υπάρξει έγκαιρη αντίδραση, τότε άλλοι θα ακολουθήσουν: εκείνοι της Ιταλίας, της Ισπανίας, του Βελγίου, της Γαλλίας…

Αυτό το σχέδιο βάσιμα δεν θα επιτρέψει στην Ελλάδα να βγει από τη κρίση και αυτό για δυο βασικούς λόγους: 1. η μείωση του χρέους είναι εντελώς ανεπαρκής, 2. οι κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζονται από την Ελλάδα για να απαντηθούν οι απαιτήσεις της Τρόικας θα κάνουν ακόμα πιο εύθραυστη αυτή τη χώρα. Αυτό επιτρέπει να χαρακτηριστούν απεχθείς τόσο οι νέες χρηματοδοτήσεις που θα δοθούν στην Ελλάδα στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου όσο  και τα παλιά αναδιαρθρωμένα με αυτό τον τρόπο δάνεια.

Η Ελλάδα είναι εξαναγκασμένη να διαλέξει μια από τις δυο επιλογές:

• Ή να υποκύψει και να υποταχθεί στη Τρόικα αποδεχόμενη την ήττα της.
• Ή να αρνηθεί τις προσταγές των αγορών και της Τρόικας αναστέλλοντας τη πληρωμή και ξεκινώντας ένα λογιστικό έλεγχο για να καταγγείλει το άνομο τμήμα του χρέους.

Άλλες χώρες είναι ήδη μπροστά ή θα βρεθούν σύντομα αντιμέτωπες με την ίδια επιλογή: Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία…ο κατάλογος δεν είναι διόλου εξονυχιστικός. Όπως και να έχει, παντού στην ΕΕ, αν και με διαφορετικές εντάσεις, εφαρμόζονται οι ίδιες πολιτικές, παντού  πρέπει να αρνηθούμε τα σχέδια λιτότητας και να ξεκινήσουμε λογιστικούς ελέγχους πολιτών του δημόσιου χρέους.

Η εμπειρία του 2007-2008 ούτε καν έκανε τις κυβερνήσεις να επιβάλουν κανόνες αυστηρής προληπτικής εποπτείας. Αντίθετα, χρειάζεται να πάρουμε μέτρα για να εμποδίσουμε τα χρηματοδοτικά ιδρύματα, τις τράπεζες, τις ασφαλιστικές, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα λοιπά hedge funds να συνεχίσουν το επιβλαβές έργο τους. Επιβάλλεται να προσαχθούν ενώπιον της δικαιοσύνης οι δημόσιες αρχές και οι εργοδότες επιχειρήσεων που ευθύνονται άμεσα ή είναι ενεργοί συνένοχοι στις τραπεζικές και χρηματιστηριακές πανωλεθρίες.  Προς το συμφέρον της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού,  επείγει να απαλλοτριωθούν οι τράπεζες και να τεθούν στην υπηρεσία του κοινού συμφέροντος εθνικοποιώντας και βάζοντας τις κάτω από τον έλεγχο των εργαζομένων και των πολιτών.  Όχι μόνο πρέπει να αρνηθούμε οποιαδήποτε αποζημίωση των μεγαλομετόχων, αλλά και πρέπει να καλύψουμε από τα συνολικά περιουσιακά τους στοιχεία το κόστος της εξυγίανσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος.  Χρειάζεται επίσης να καταγγείλουμε τις άνομες απαιτήσεις που έχουν οι ιδιωτικές τράπεζες από τις δημόσιες αρχές.  Πρέπει φυσικά να υιοθετήσουμε μια σειρά από συμπληρωματικά μέτρα: έλεγχο των κινήσεων κεφαλαίων, απαγόρευση της κερδοσκοπίας, απαγόρευση των συναλλαγών με τους φορολογικούς και νομικούς παραδείσους, εφαρμογή μιας φορολογικής πολιτικής που στοχεύει στην εγκαθίδρυση της κοινωνικής δικαιοσύνης… Στη περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρειάζεται να καταργηθούν διάφορες συνθήκες μεταξύ των οποίων εκείνη του Μάαστριχτ και της Λισαβόνας. Πρέπει επίσης να τροποποιηθεί ριζικά το καταστατικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.  Ενώ η κρίση δεν έφτασε ακόμα στο απόγειο της, έχει προ πολλού έλθει η ώρα για μια ριζική αλλαγή πορείας. Η CADTM υποστηρίζει, μαζί με άλλες οργανώσεις, τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί σε διάφορες χώρες για ένα λογιστικό έλεγχο του χρέους από τους πολίτες. Το κίνημα των Αγανακτισμένων και το «Occupy Wall Street» πυροδότησαν μια εξαιρετικά δημιουργική και χειραφετητική δυναμική. Πρέπει να την ενισχύσουμε.

*Η CADTM CADTM Ευρώπης (Επιτροπή για την Ακύρωση του Χρέους του Τρίτου Κόσμου, www.cadtm.org) είναι παρούσα στην Ελλάδα, στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στην Ισπανία, στην Ελβετία και στη Πολωνία). Σε παγκόσμιο επίπεδο, το δίκτυο CADTM έχει ριζώσει σε 33 χώρες.