Να θέσουμε ένα τέλος στα αθέμιτα ιδιωτικά και δημόσια χρέη

του Eric Toussaint

Κείμενο που παρουσιάστηκε στο 5ο θερινό Πανεπιστήμιο της CADTM Ευρώπης κατά την ολομέλεια έναρξης, στις 30 Ιουνίου 2017 στο Wépion (Namur) του Βελγίου.

Ο στόχος είναι να πολεμήσουμε ένα καπιταλιστικό σύστημα που λεηλατεί την Φύση.

Πρέπει να πολεμήσουμε το καπιταλιστικό σύστημα που, δυο αιώνες μετά την λεγόμενη βιομηχανική επανάσταση, έχει συσσωρεύσει στην ατμόσφαιρα όσα προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Είναι ένα σύστημα που θεωρεί την Φύση μόνον ως υλικό προς εκμετάλλευση, προς εμπορευματοποίηση, με στόχο το μέγιστο κέρδος.

Ένα καπιταλιστικό σύστημα που περιορίζει έναν μεγάλο αριθμό χωρών και λαών που τις κατοικούν να παράγουν πρώτες ύλες προς εξαγωγή και, αυτό, στην χαμηλότερη δυνατή τιμή.

Ένα σύστημα που ωθεί τις χώρες και τους λαούς να καλλιεργούν αγροτικά προϊόντα που δεν καταναλώνουν και να καταναλώνουν εμπορεύματα που δεν παράγουν.

Ένα σύστημα που αναπτύσσει τους πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας, για το κλείσιμο των οποίων παλεύουμε.

Ένα καπιταλιστικό σύστημα που διατηρεί, έως και ενισχύει την εκμετάλλευση και την καταπίεση των γυναικών.

Ένα καπιταλιστικό σύστημα που πηγαίνει επίσης χέρι με χέρι με το σύστημα-χρέος.

Το σύστημα των αθέμιτων ιδιωτικών χρεών

Αυτό το σύστημα-χρέος υπήρχε ήδη πολύ καιρό πριν από το καπιταλιστικό  σύστημα (βλ. http://www.contra-xreos.gr/arthra/1183-2017-04-01-14-00-00.html). Διατηρήθηκε και ενισχύθηκε με τρόπο πολύπλοκο, με την ανάπτυξη του καπιταλισμού (βλ. http://www.contra-xreos.gr/arthra/1188-5-000-xronia-2.html ).

Το ιδιωτικό χρέος χρησιμοποιήθηκε εδώ και χιλιετίες ως μηχανισμός αποστέρησης της περιουσίας των αγροτών από τη γη τους, αποστέρησης των βιοτεχνών από τα εργαλεία τους. Η δουλεία λόγω χρέους επικράτησε επί αιώνες στον αρχαίο κόσμο.

Το σύστημα των αθέμιτων ιδιωτικών χρεών, σε γενικές γραμμές, λειτουργεί μέσω της επιβολής όρων δανεισμού και αποπληρωμής που καθιστούν ανέφικτη την τελευταία. Αυτό καταλήγει στην αποστέρηση (αποστέρηση της κατοικίας, της γης, των εργαλείων δουλειάς) ή/και στην υποχρέωση να αφιερώσει ο δανειζόμενος πολλά χρόνια, έως και δεκάδες χρόνια, στην εξόφληση του χρέους.

Στο παρελθόν, πολλές στάσεις έλαβαν χώρα με σκοπό την απαλλαγή από τα αθέμιτα ιδιωτικά χρέη, είτε στην αρχαία Ελλάδα, είτε στην Βόρεια Ευρώπη, κατά τον Μεσαίωνα.

Σήμερα, οι μάχες αυτές κατά των αθέμιτων χρεών επανέρχονται:

- Μάχες των αγροτών για την διαγραφή των χρεών στην Ινδία.

- Μάχες των γυναικών κατά της μικρο-πίστωσης, στο Μαρόκο.

- Μάχες των φοιτητών κατά του φορτίου των φοιτητικών χρεών σε ΗΠΑ, Χιλή, Καναδά και στο Ηνωμένο Βασίλειο,

- Μάχες των οικογενειών θυμάτων των καταχρηστικών ενυπόθηκων δανείων και των εξώσεων σε Ισπανία, ΗΠΑ, Ελλάδα  (βλ http://www.contra-xreos.gr/arthra/1162-2017-01-17-08-37-41.html), στην Ιρλανδία.

Τα αθέμιτα δημόσια χρέη

Το σύστημα των αθέμιτων χρεών χρησιμοποιείται επίσης από το καπιταλιστικό σύστημα για να επιβάλλει στις δημόσιες πολιτικές τις επιθυμίες του Μεγάλου Κεφαλαίου. Ενώ το δημόσιο χρέος θα μπορούσε να χρησιμεύσει στην χρηματοδότηση ενός ευρέως προγράμματος οικολογικής μετάβασης... χρησιμεύει για να επιβάλλει πολιτικές αντικοινωνικές, πολιτικές εξορυκτικές, εντατικής παραγωγής, πολιτικές που ενισχύουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των λαών.

Το δημόσιο χρέος δεν είναι κακό, αφ’εαυτού. Οι δημόσιες αρχές μπορούν να καταφύγουν στον δανεισμό για να χρηματοδοτήσουν ένα ευρύ πρόγραμμα οικολογικής μετάβασης:

- να δανειστούν για να χρηματοδοτήσουν το πλήρες κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας,

- για να αντικαταστήσουν τις ορυκτές πηγές ενέργειας από ανανεώσιμες, φιλικές προς το περιβάλλον,

- για να μειώσουν ριζικά τις οδικές και αεροπορικές μεταφορές σε όφελος των συλλογικών μεταφορών μέσω των σιδηροδρόμων.

Ο δημόσιος δανεισμός μπορεί λοιπόν να είναι θεμιτός αν είναι στην υπηρεσία θεμιτών έργων και αν εκείνοι που συνεισφέρουν στον δανεισμό το πράττουν επίσης με θεμιτό τρόπο.

Η CADTM δεν διστάζει να πει ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα πλουσιότερα νοικοκυριά θα πρέπει να συνεισφέρουν στον δανεισμό χωρίς να καρπώνονται κάποιο όφελος, δηλαδή, με μηδενικό επιτόκιο. Η πλειοψηφία των νοικοκυριών θα μπορούσε να συνεισφέρει με εθελοντικό τρόπο με θετικό πραγματικό επιτόκιο.

Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει όμως, και τα Κράτη και οι κοινότητες δανείζονται τις περισσότερες φορές για να χρηματοδοτήσουν αθέμιτες πολιτικές:

- χρηματοδότηση δαπανών στρατιωτικού εξοπλισμού,

- χρηματοδότηση άχρηστων φαραωνικών έργων,

- χρηματοδότηση της πυρηνικής ενέργειας,

- χρηματοδότηση των συνεργασιών ιδιωτικού και δημοσίου τομέα,

- χρηματοδότηση της αποπληρωμής παλαιότερων παράνομων χρεών,

- χρηματοδότηση της διάσωσης των τραπεζών.

Συνεπώς, το δημόσιο χρέος χρησιμεύει στην χρηματοδότηση αθέμιτων δαπανών. Ο τρόπος χρηματοδότησης και αποπληρωμής του χρέους είναι επίσης παράνομος. Οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα πλούσια νοικοκυριά καταβάλλουν ελάχιστους έως και καθόλου φόρους. Οι «από κάτω» είναι εκείνοι που πρέπει να σφίγγουν το ζωνάρι για να αποπληρώσουν το χρέος. Οι ιδιωτικές τράπεζες δανείζουν τα Κράτη με επιτόκια επικερδή για εκείνες ενώ δανείζονται από την κεντρική τράπεζα με μηδενικό επιτόκιο, όπως συμβαίνει στην ευρωζώνη ή στην Ιαπωνία.

Το συμπέρασμα είναι απλό: πρέπει να μπει ένα τέλος στο σύστημα των αθέμιτων ιδιωτικών και δημόσιων χρεών.

Η CADTM δεσμεύει με ενθουσιασμό τις δυνάμεις της σε διεθνές αλλά και σε τοπικό επίπεδο, στο πλευρό των κοινωνικών κινημάτων, των πολιτών που είναι έτοιμοι να παλέψουν για την διαγραφή των παράνομων χρεών, είτε είναι δημόσια είτε είναι ιδιωτικά.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, αν οι δημόσιες αρχές επιθυμούν να μπουν σε αυτήν την μάχη, τη CADTM είναι στη διάθεσή τους για να τους παράσχει τη συνδρομή της, ειδικά στον τομέα της πραγματοποίηση λογιστικών ελέγχων με συμμετοχή των πολιτών. Αυτό έγινε στον Ισημερινό το 2007-2008, στην Παραγουάη το 2008, στην Ελλάδα, το 2015.