Καθώς συμπληρώνονται 10 χρόνια από τότε που πέθανε ο Μάρλον Μπράντο, δημοσιεύουμε μια νεκρολογία του, που έμεινε τότε αδημοσίευτη, όχι μόνο για να μην ξεχνάμε τον μεγάλο καλλιτέχνη που ήταν, αλλά και για να τον θυμόμαστε σαν ασυμβίβαστο αγωνιστή παντοτινά αλληλέγγυο των κάθε λογής αδικημένων, καταφρονεμένων και καταπιεσμένων.
Για να μην ξεχνάμε τον αγωνιστή Μάρλον Μπράντο
του Γιώργου Μητραλιά
Ναι, ο Μάρλον Μπράντο ήταν σίγουρα «ο μεγαλύτερος ηθοποιός όλων των εποχών» και η συμβολή του στην εξέλιξη της υποκριτικής θα συνεχίσει να απασχολεί για πολλές δεκαετίες στο μέλλον. Ωστόσο, δεν ήταν μόνον αυτό. Ήταν και κάτι ακόμα, ένας αυθεντικός αγωνιστής στο πλευρό των κάθε λογής καταπιεσμένων. Απανταχού γης αλλά και ειδικότερα στην καρδιά του ιμπεριαλιστικού τέρατος, σ’αυτές τις Ηνωμένες Πολιτείες που ποτέ δεν τον χώνεψαν και γι’αυτό έσπευσαν να τον περιλάβουν στις μαύρες λίστες τους και να τον χαρακτηρίσουν «εκκεντρικό», «παράφρονα» και «αντικοινωνικό στοιχείο».
Επειδή λοιπόν μια νεκρολογία του Μάρλον Μπράντο που δεν αναφέρεται σ’αυτή την πτυχή της ζωής του, όχι μόνο δεν αποδίδει την πραγματικότητα της ζωής του αλλά και διευκολύνει αφάνταστα όλους εκείνους (το Χόλυγουντ, το αμερικάνικο κατεστημένο) που θα τον ήθελαν να μείνει στην ιστορία ως ένα αποστειρωμένο αμερικανικό σύμβολο, γι’ αυτό και ακολουθούν οι παρακάτω πολύ σύντομες υπενθυμίσεις:
Ήδη το 1959 και ενώ ο ψυχρός πόλεμος βασιλεύει, ο Μπράντο δεν επαναπαύεται στις δάφνες του και ιδρύει μαζί με τους αφροαμερικανούς καλλιτέχνες Χάρι Μπελαφόντε και Όσι Ντέϊβις το χολιγουντιανό παράρτημα του SANE, του κινήματος ενάντια στα πυρηνικά όπλα. Το 1963, πρωτοστατεί στο κίνημα υπέρ των δικαιωμάτων των μαύρων και μπαίνει επικεφαλής (μαζί με τον Τζέϊμς Μπάλντουϊν) της μεγάλης πορείας στην Ουάσινγκτον. Λίγο αργότερα, κατεβαίνει στο ρατσιστικό αμερικανικό νότο σαν μέλος των περίφημων Freedom Riders για να σπάσει τις ρατσιστικές διακρίσεις στα μεταφορικά μέσα.
Από το 1964 και μετά, αρχίζει τον σχεδόν μοναχικό αγώνα του στο πλευρό των ιθαγενών αμερικανών, των Ινδιάνων, στον οποίο αφιέρωσε όλη την ενέργεια αλλά και την περιουσία του. Συνδέεται με τον Ινδιάνο φύλαρχο Bob Satiacum που διεκδικεί τα αρχέγονα δικαιώματα της φυλής του και συλλαμβάνεται μαζί με πολλούς Ινδιάνους που ψαρεύουν «παράνομα» στο δικό τους ποταμό Puyallup. Αρνείται το (δεύτερο) Οσκαρ για την ερμηνεία του στο Νονό του Κόπολα, και στέλνει την Ινδιάνα ακτιβίστρια Σατσίν Λίτλφέδερ στην τελετή απονομής, όπου αυτή προκαλεί σοκ στηλιτεύοντας την απάνθρωπη συμπεριφορά των αμερικανικών κυβερνήσεων προς τους ιθαγενείς αμερικανούς.
Παράλληλα με όλα αυτά, συνεχίζει τον αγώνα του στο πλευρό της εξεγερμένης μαύρης κοινότητας και αμέσως μετά τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ (1968) εγκαταλείπει το Χόλιγουντ δηλώνοντας ότι αφιερώνεται εφεξής στο Κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων. Χρηματοδοτεί και υπερασπίζεται δημόσια τους Μαύρους Πάνθηρες, και συνδέεται στενά με τους ηγέτες του Μπόμπι Σηλ και Τζωρτζ Τζάκσον, στην κηδεία του οποίου εκφωνεί τον επικήδειο. Αυτή η δράση του προκαλεί τους ρατσιστές του αμερικανικού Νότου που απαγορεύουν ή μποϋκοτάρουν τις ταινίες του, ενώ ταυτόχρονα το Χόλιγουντ δημιουργεί αυτό που έμελλε να ονομαστεί “Brando Blacklist”, αποκλείοντάς τον από τις παραγωγές του…
Παρά τις προσωπικές του τραγωδίες, ο Μπράντο έμεινε πιστός μέχρι το τέλος στα ιδανικά του προσφέροντας τη φωνή και τα χρήματά του στα κινήματα που μάχονται μέσα στις ΗΠΑ ενάντια στον αμερικανικό πόλεμο και στην κατοχή του Ιράκ!
Προσωπικά, θα θυμάμαι πάντως τον Μπράντο-ηθοποιό για δύο ρόλους του: εκείνο στο προφητικό και πάντα επίκαιρο Αποκάλυψη Τώρα, και κυρίως στο μεγαλοφυές -και περιέργως επίσης «ξεχασμένο»- Κεϊμάντα του μεγάλου Ιταλού σκηνοθέτη Τζίλο Ποντεκόρβο («Η μάχη του Αλγερίου»). Το μοναδικό, από όσο ξέρω, φίλμ που εικονογραφεί τη θεωρία της διαρκούς επανάστασης σε μια μικρή χώρα του Τρίτου κόσμου.