Μέρκελ εναντίον Κάμερον - Ο προϋπολογισμός διχάζει Βερολίνο και Λονδίνο

Εκτός από την κρίση χρέους, υπάρχει και ο προϋπολογισμός. Το ρήγμα στις σχέσεις Βερολίνου-Λονδίνου βαθαίνει, απειλώντας να αφήσει την ΕΕ χωρίς προϋπολογισμό σε μία ιδιαίτερη κρίσιμη καμπή για την ιστορία της «ένωσης».

Οι αισιόδοξοι λένε ότι τελικά θα βρεθεί η χρυσή τομή, όπως γινόταν άλλωστε πάντοτε στην ΕΕ σε περιόδους έντονων εσωτερικών αντιπαραθέσεων. Οι απαισιόδοξοι θεωρούν την κόντρα Βερολίνου-Λονδίνου μία ακόμη ένδειξη των αυξανόμενων ανταγωνισμών για την πρωτοκαθεδρία στα ευρωπαϊκά ζητήματα.

Η Βρετανία θεωρούνταν πάντοτε προβληματικό παιδί της «ένωσης». Η αλά…Θάτσερ ωστόσο σκλήρυνση της παραδοσιακής ευρωσκεπτικιστικής στάσης του Λονδίνου, με ορισμένους να φλερτάρουν ακόμη και με την ιδέα εξόδου της χώρας από την ΕΕ, είναι ενδεικτική των νέων ηθών. Ο ίδιος ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Χέϊγκ είχε πρόσφατα κάνει λόγο για αυξανόμενη απογοήτευση της βρετανικής κοινή γνώμης με την ΕΕ, χαρακτηρίζοντας την «τεράστια μηχανή που καταπίνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από τα εθνικά κοινοβούλια».

Η Βρετανία αρνείται να επικυρώσει την πρόταση της Κομισιόν για προϋπολογισμό ύψους ενός τρισ. ευρώ(1,033 τρισ. ευρώ-1,08% του ΑΕΠ της ΕΕ) την επταετία 2014-2020 προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό. Στην πράξη η πρόταση της Κομισιόν σημαίνει αύξηση της τάξης του 5%. Η Βρετανία επικαλούμενη την κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» στο εσωτερικό της χώρας, επιδιώκει μείωση έως και 20% μέχρι πάγωμα των κοινοτικών δαπανών. Ο Ντέιβιντ Κάμερον απείλησε μάλιστα πρόσφατα να κάνει χρήση του βέτο αν δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της χώρας του.

Το Λονδίνο υποστηρίζει ότι η Μέρκελ έκανε πίσω από την υπόσχεσή της το 2010, σε κοινή δήλωση που είχε κάνει με τον Κάμερον, για πάγωμα του προϋπολογισμού της ΕΕ, θέλοντας τώρα την αύξησή του προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η ανάπτυξη σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ όπως η Πολωνία. Θεωρώντας ότι δεν πρέπει να έλθει σε πλήρη ρήξη με το Λονδίνο, η «σιδηρά κυρία» της Γερμανίας, επιδιώκει ένα συμβιβασμό μεταξύ της απαίτησης για πλήρες πάγωμα, που σημαίνει προϋπολογισμός 885 δισ. ευρώ και της πρότασης της Κομισιόν για προϋπολογισμό άνω του ενός τρισ. ευρώ.

Αντικρουόμενα συμφέροντα

Η κόντρα Λονδίνου-Βερολίνου για τον προϋπολογισμό της ΕΕ δεν αφορά αποκλειστικά τα «νούμερα» και τις διαφορετικές προτεραιότητες των δύο εταίρων. Αντικατοπτρίζει τις διαφορετικές αντιλήψεις των δύο ηγετών για τη νέα διαμορφούμενη Ευρώπη, που φαίνεται να έχει όλο και περισσότερο τη σφραγίδα της Μέρκελ.

Για παράδειγμα Βρετανία και Γερμανία τα έσπασαν πρόσφατα όσον αφορά το φιλόδοξο σχέδιο δημιουργίας κοινής πολεμικής και αεροδιαστημικής εταιρίας, με τη συγχώνευση της γαλλογερμανικής κοινοπραξίας EADS με τη βρετανική BΑΕ Systems-μεγαλύτερη πολεμική βιομηχανία της Βρετανίας με πρόσβαση ακόμη και στα πολεμικά «άδυτα» των ΗΠΑ. Το ναυάγιο της συμφωνίας αποδόθηκε πρωτίστως στην Μέρκελ και δευτερευόντως στον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ, καθώς Βερολίνο και Παρίσι ήθελαν να κρατήσουν τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής των κυβερνήσεων τους στην μελλοντική κοινοπραξία, σε αντίθεση με την ιδιωτικοποιημένη βρετανική BAE Systems.

Η Μέρκελ επιδιώκει ακόμη μεγαλύτερη ενοποίηση της Ευρώπης, με «μπούσουλα» ένα ακόμη πιο αυστηρό Μάαστριχτ και Σύμφωνο Σταθερότητας, που θα ελέγχει, θα απορρίπτει, ακόμη και θα τιμωρεί, όσων χωρών μελών κρίνει ότι οι εγκεκριμένοι από τα εθνικά κοινοβούλια προϋπολογισμοί δεν τηρούν τα νέα κριτήρια…Η Βρετανία έχει αντιταχθεί στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο που έχει προτείνει το Βερολίνο και αφορά όχι μόνο τα μέλη της ευρωζώνης αλλά και αυτά της ΕΕ, τα οποία θεωρητικά κάποια στιγμή θα επιδιώξουν ίσως να ενταχθούν και αυτά στο κοινό νόμισμα.

Ο Κάμερον σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τη σκληρή στάση στη σύνοδο κορυφής για τον προϋπολογισμό προκειμένου να την εξαργυρώσει πολιτικά στο εσωτερικό της χώρας, δείχνοντας στην πάντοτε ευρωσκεπτικιστική κοινή γνώμη της χώρας του «ποιος είναι το αφεντικό». Δεν είναι τυχαίο ότι ένας από τους «αντάρτες» βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος, που τάχθηκαν σε πρόσφατη ψηφοφορία στην βρετανική βουλή υπέρ τροπολογίας που ζητούσε από τον Κάμερον πιο σκληρή στάση στο ζήτημα του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, ο Μαρκ Ρέκλες, προέτρεπε τον Βρετανό πρωθυπουργό να συμπεριφερθεί όπως η Θάτσερ. « Ο Ντέιβιντ Κάμερον μπορεί να πάει στις Βρυξέλλες, όπως πήγε η Μάργκαρετ Θάτσερ πριν από αυτόν, ως επικεφαλής ενός ενωμένου κοινοβουλίου για να παρουσιάσουμε τα συμφέροντα μας στις Βρυξέλλες και να πούμε ότι όταν βλέπουμε τέτοιες περικοπές στο σπίτι μας, πρέπει να υπάρξει τουλάχιστον κάποια μείωση και στην ΕΕ», είχε δηλώσει ο «αντάρτης» βουλευτής.

Το Λονδίνο φοβάται ακόμη ότι η τραπεζική ενοποίηση που προωθούν Παρίσι και Βερολίνο, θα πλήξει τα πρωτεία του Σίτι, που μακριά από κανόνες και ρυθμίσεις, εξακολουθεί να δεσπόζει ως χρηματοοικονομικό κέντρο στην ΕΕ.

Από την άλλη η Μέρκελ, που έχει εντός ευρωζώνης να αντιμετωπίσει τον λιγότερο φιλικά προσκείμενο στις αξιώσεις της, σε σχέση με τον προκάτοχό του Νικολά Σαρκοζί, νέο Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ, βιάζεται να κλείσει το θέμα του προϋπολογισμού, προκειμένου να ασχοληθεί απερίσπαστη με την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Μιας κρίσης που όπως μάθαμε από το νέο βιβλίο του πρώην Γάλλου υπουργού Οικονομικών Φρανσουά Μπαρουάν, το Νοέμβριο του 2011 στη σύνοδο των G20 στις Κάνες παιζόταν σοβαρά το ενδεχόμενο «διάλυσης της ευρωζώνης» με αφορμή το παπανδρεϊκό δημοψήφισμα.

Ακόμη και αν Κάμερον και Μέρκελ επιλέξουν να μην τραβήξουν το σκοινί πολύ μακριά και υπάρξει τελικά συμβιβασμός στο θέμα του προϋπολογισμού, η εικόνα της σημερινής ΕΕ απέχει πολύ από αυτήν μιας «αρραγούς ένωσης» έτοιμης να ενώσει την Ευρώπη από τον Ατλαντικό έως τα…Ουράλια, χωρίς περαιτέρω κλυδωνισμούς και εθνικές αντιπαλότητες που θα γίνονται ακόμη οξύτερες όσο κρατά η κρίση…

Η Βρετανική «ιδιαιτερότητα»

Από το 1984 που η «σιδηρά κυρία» της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ κατάφερε να εξασφαλίσει για τη χώρα της επιστροφές από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, η σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ ήταν πάντοτε αμφίσημη. Είναι άλλωστε η μόνη από τις μεγάλες δυνάμεις χώρα που έθεσε υπό αμφισβήτηση σε δημοψήφισμα την παραμονή της ή όχι το 1975 στην τότε ΕΟΚ, με το 67% των Βρετανών να αποφαίνεται υπέρ της παραμονής.
Πρωτοπόρος…του νεοφιλελευθερισμού την δεκαετία του ’80 επί Θάτσερ, οι κυβερνήσεις του Λονδίνου αποστρέφονταν κάθε προσπάθεια της ΕΕ να επιβάλλει περιορισμούς, όπως η «προστασία της εργασίας» στις αρχές του ’90. Στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, το Λονδίνο θεωρούνταν πάντα το «σκυλάκι» της Ουάσιγκτον.
Η Βρετανία του «αριστερού» Τόνι Μπλερ υπερθεμάτιζε υπέρ της «ανθρωπιστικής» εισβολής του ΝΑΤΟ στην σπαρασσόμενη Γιουγκοσλαβία. Προέτρεπε για χερσαία εισβολή, σε αντίθεση με τους Γερμανούς που… αρκέστηκαν στο να βομβαρδίσουν στο όνομα του ΝΑΤΟ για πρώτη φορά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ξανά το Βελιγράδι. Στον πόλεμο του Ιράκ ο Τόνι Μπλερ ταυτιζόταν πλήρως με τον Μπους, σε αντίθεση με τις στα λόγια επιφυλάξεις του γαλλογερμανικού άξονα.
Η «αντιπάθεια» του Λονδίνου στα θέματα ΕΕ και η επιφυλακτικότητα έναντι του εγχειρήματος του ευρώ, θεωρήθηκαν πολλές φορές αιτία για υπονόμευση μέσω των αγορών του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Σήμερα είναι προφανές ότι τα προβλήματα του ευρώ δεν οφείλονται σε αγγλοσαξονικού τύπου συνομωσίες αλλά στην προβληματική ευθύς εξαρχής αρχιτεκτονική του εν μέσω διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης, από την οποία δεν έχει γλιτώσει άλλωστε ούτε η εκτός ευρώ Βρετανία.
Σήμερα οι βρετανικές νεοφιλελεύθερες θέσεις τις οποίες Γερμανοί και Γάλλοι αποκαλούσαν υποτιμητικά «τουρμποκαπιταλισμό» έχουν πλέον μετατραπεί σε επίσημη πολιτική της ένωσης. Οι ιδιωτικοποιήσεις, ανάθεμα ακόμη και για συντηρητικούς πολιτικούς την δεκαετία του ’80, χρησιμοποιούνται πλέον εκβιαστικά ως μέσο εξυγίανσης, χωρίς καν τον θεωρητικό μανδύα περί «λαϊκού καπιταλισμού», της Θάτσερ. Η προστασία του ωραρίου αποτελεί πλέον παρελθόν και το μόνο που ίσως ξεχωρίζει ακόμη την βρετανική ιδιαιτερότητα από την υπόλοιπη ΕΕ, είναι η εμμονή του Λονδίνου στην απόλυτη ελευθερία του Σίτι, σε σχέση με την Μέρκελ που επιδιώκει την επιβολή κάποιων ρυθμίσεων που θα μετρίαζαν υποτίθεται την αρπακτικότητα των αγορών.
Ο εξοβελισμένος και χρεωκοπημένος ιδεολογικά «θατσερισμός» επιβάλλεται πλέον δια πυρός και σιδήρου σε όλη την ΕΕ από τη νέα «σιδηρά κυρία», αυτή τη φορά του Βερολίνου: Την Άνγκελα Μέρκελ.