Ανάμεσα σε Τραμπ και Πούτιν, η Ευρώπη στο σταυροδρόμι της ιστορίας

Του Daniel Tanuro

Το σύμφωνο Τραμπ-Πούτιν στοχεύει στη διχοτόμηση της Ευρώπης και στην επιβολή αυταρχικών-αντιδραστικών-πολεμοχαρών καθεστώτων λιτότητας στις αντίστοιχες ζώνες επιρροής τους.

Βραχυπρόθεσμα, το σχέδιο αυτό συνεπάγεται την συντριβή του ουκρανικού λαού στην Ανατολή και τη στήριξη των ακροδεξιών τραμπικών, εθνικιστικών και εθνοκυριαρχικών κομμάτων στη Δύση. Ο Τραμπ και ο Πούτιν ποντάρουν και οι δυο τους στην εξατομίκευση της κοινωνίας και στον ευρωπαϊκό κατακερματισμό.

Πέρα από αυτά, οι δύο απολυταρχικοί ηγέτες έχουν ο καθένας τους τη δική του ημερήσια διάταξη: τον διαχωρισμό της Ρωσίας από την Κίνα ο ένας, την επιστροφή της Ρωσίας στα σύνορα της τσαρικής αυτοκρατορίας ο άλλος. Όπως συνέβη με το σύμφωνο Χίτλερ-Στάλιν για τον διαμελισμό της Πολωνίας, μεταστροφές είναι πιθανές, σε συνάρτηση με τους συσχετισμούς δυνάμεων, και με συνέπεια νέες πολεμικές απειλές.

Όπως και να έχει, ήδη από τώρα, το σύμφωνο μεταξύ Τραμπ και Πούτιν βάζει σε βαθιά κρίση το αστικό σχέδιο που εκπονήθηκε μετά τον πόλεμο: την οικοδόμηση μιας υπερφιλελεύθερης Ευρωπαϊκής Ένωσης, προνομιακού συμμάχου του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και ευρωπαϊκού πυλώνα του ΝΑΤΟ. Είναι όμως με αυτό το μέσο που η ευρωπαϊκή αστική τάξη επεδίωκε να επιβληθεί ως βασικός πρωταγωνιστής στην πάλη του ανταγωνισμού για την παγκόσμια καπιταλιστική ηγεμονία.

Τώρα που το σχέδιο της απειλείται με χρεοκοπία, η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη επεξεργάζεται κατεπειγόντως μια απάντηση που ευθυγραμμίζεται ακόμη περισσότερο με τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Το σύμφωνο Μόσχας-Ουάσινγκτον χρησιμοποιείται ως επιταχυντής: αχαλίνωτη επαναστρατιωτικοποίηση, περισσότερη λιτότητα, περισσότερα δώρα στα αφεντικά, αμφισβήτηση των πολύ ανεπαρκών οικολογικών μέτρων, σκλήρυνση των επαίσχυντων πολιτικών επαναπροώθησης των μεταναστών... Χωρίς να ξεχνάμε τις γονυκλισίες μπροστά στον Τραμπ, με την ελπίδα να μοιραστούν την ουκρανική πίτα της «ανοικοδόμησης».

Όταν είναι να δοθούν στον ουκρανικό λαό οι πόροι που χρειάζεται για τη νόμιμη άμυνά του, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν. Όταν είναι για την παραγωγή όπλων για μια «ισχυρή Ευρώπη», τίποτα δεν τους σταματά. Το δόγμα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού ξαφνικά δεν ισχύει πια... παρά μόνο για να «δικαιολογήσει» τη λιτότητα, την καταστολή των ελευθεριών και την οικολογική καταστροφή που συνεχίζονται απτόητες.

Η «υπεράσπιση της Ουκρανίας» χρησιμοποιείται ως πρόσχημα. Στην πραγματικότητα, οι ηγέτες της ΕΕ φρενάρουν την υποστήριξη προς το Κίεβο εδώ και τρία χρόνια. Από τη μία πλευρά, σε πείσμα τους, ο ουκρανικός λαός αντιστέκεται ηρωικά. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία είναι εξαντλημένη από τις τεράστιες απώλειες σε άνδρες και υλικό. Αν πέσει η Ουκρανία, τότε θα μπουν στο στόχαστρο η Μολδαβία και η Γεωργία. Αλλά πέρα από αυτό, ο Πούτιν ποντάρει στην πολιτική αποσύνθεση και όχι στη στρατιωτική κατάκτηση για να αυξήσει την επιρροή του. Η ιδέα ότι οι στρατοί του ετοιμάζονται να ξεχυθούν στο δυτικό τμήμα της ηπείρου δεν είναι παρά χειραγώγηση.

Στις σημερινές συνθήκες, η διάθεση στην Ουκρανία των υφιστάμενων στρατιωτικών πόρων της ΕΕ, η διαγραφή του ουκρανικού χρέους, η μεταφορά στο Κίεβο των 200 δισεκατομμυρίων των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων, η επιβολή ειδικής εισφοράς στις μεγάλες περιουσίες, η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών και μια τεράστια διεθνιστική μαζική κινητοποίηση για τη δημοκρατία και την ειρήνη (μέσω της διάλυσης όλων των στρατιωτικών μπλοκ και του σεβασμού των συνόρων) θα δημιουργούσαν τη δυνατότητα να αποσταθεροποιηθεί ο νεοφασισμός του Πούτιν. Το αποτέλεσμα θα ήταν να ανοίξει ένα διαφορετικό μέλλον για την ήπειρο και τον κόσμο.

Σε κάθε περίπτωση, δεν έχουμε τίποτα να περιμένουμε από μια αντιδημοκρατική Ευρωπαϊκή Ένωση, που στηρίζει τον γενοκτονικό πόλεμο του Νετανιάχου ενάντια στον παλαιστινιακό λαό, που προκαλεί το θάνατο χιλιάδων μεταναστών και μεταναστριών που πνίγονται στη θάλασσα κάθε χρόνο, που επιβάλλει άνισες συναλλαγές στις χώρες της περιφέρειας και αυτοπροσδιορίζεται ως «οικονομία της ανοιχτής αγοράς με ελεύθερο ανταγωνισμό». Η «αμυντική πολιτική» αυτής της ΕΕ δεν μπορεί παρά να είναι μια πολιτική υπεράσπισης των καπιταλιστικών συμφερόντων, στην πλάτη των εργαζομένων, των νέων, των γυναικών, των καταπιεσμένων λαών και του πλανήτη.

Αν οι λαοί της γηραιάς ηπείρου αρνούνται να τραβολογιούνται από την μια και την άλλη πλευρά στη διαμάχη των ΗΠΑ και της Κίνας για την παγκόσμια ηγεμονία, με άξονα τη Ρωσία, αν θέλουν να είναι φορείς της δικής τους κοινής ιστορίας, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ενώσουν τα κοινωνικά τους κινήματα και τα συνδικάτα τους στον αγώνα για μια άλλη Ευρώπη, δημοκρατική, κοινωνική, ανοιχτή, γενναιόδωρη, οικοσοσιαλιστική.

• Μια Ευρώπη που θα υποχρεώσει το μεγάλο κεφάλαιο να συμμορφωθεί, κοινωνικοποιώντας την χρηματοδότηση, την ενέργεια, την βιομηχανία όπλων και άλλους τομείς κλειδιά.
• Μια Ευρώπη που αυξάνει τους μισθούς, αναπτύσσει την κοινωνική ασφάλιση, ενισχύει τις δημόσιες υπηρεσίες, καταπολεμά την ανισότητα και εξαλείφει τη φτώχεια,
• Μια Ευρώπη που παίρνει τα χρήματα εκεί όπου αυτά υπάρχουν για να χρηματοδοτήσει μια οικολογική μετάβαση άξια του ονόματος της, χωρίς ορυκτά καύσιμα, χωρίς πυρηνική ενέργεια, χωρίς τεχνολογίες μαθητευόμενων μάγων και χωρίς αγροβιομηχανία.
• Μια Ευρώπη που διαγράφει τα χρέη των χωρών του Νότου, αποκηρύσσει τη νεοαποικιακή λεηλασία και μοιράζεται τις ανακαλύψεις που είναι απαραίτητες για την απαλλαγή της οικονομίας από τον άνθρακα.
• Μια Ευρώπη οι εργατικές τάξεις της οποίας θα είναι αποφασισμένες να εξασφαλίσουν αυτές οι ίδιες την άμυνα σε περίπτωση ανάγκης, όπου η επιστράτευση αντικαθιστά τους επαγγελματικούς στρατούς.

Ο δρόμος προς την ίδρυση αυτής της Ευρώπης είναι πολιτικός: περνάει μέσα από τον αγώνα ενάντια στην εθνική αναδίπλωση και την κινητοποίηση για την εκλογή μιας ευρωπαϊκής συντακτικής συνέλευσης.

Το ζήτημα επείγει. Η Ευρώπη και ο κόσμος βρίσκονται στο σταυροδρόμι της ιστορίας. Τα δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα γεννήθηκαν στην Ευρώπη του 19ου και 20ου αιώνα από τον αγώνα του κόσμου της εργασίας ενάντια στην καπιταλιστική εκμετάλλευση. Το μέλλον τους διακυβεύεται σε έναν φλεγόμενο πλανήτη που οι τύραννοι ονειρεύονται να υποτάξουν στις χωρίς όρια προσταγές του κεφαλαίου.