Ελευθεροτυπία, Σάββατο 12 Μαρτίου 2011

ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΠΡΟΚΡΙΝΕΙ Ο ΠΡΩΗΝ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΟΥ ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΥ 

Οι δανειστές σας γνωρίζουν τις αμαρτίες τους

*ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ

«Η έξοδος από το ευρώ δεν θα προκαλούσε βελτίωση της ελληνικής κατάστασης», τονίζει μιλώντας στην «Ε» ο Πέδρο Παές, πρώην υπουργός Οικονομικών του Ισημερινού, την περίοδο 2007-2008 επί κυβέρνησης Κορέα. «Πάνω από τρεις δεκαετίες αρνητικών επιπτώσεων στο Νότο εξαιτίας των συνεχών υποτιμήσεων απαιτούν εναλλακτικές προοπτικές», συμπληρώνει.

Ο Πέδρο Παές αναφέρεται ακόμη στην εμπειρία της χώρας του από τη δημιουργία Ανεξάρτητης Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου για το δημόσιο χρέος. «Είναι πολιτικά και οικονομικά πολύ υγιές να βρεθεί το ποιος έχει κάτι να κρύψει!», δηλώνει χαρακτηριστικά. «Είναι ο λογιστικός έλεγχος που θα αποφανθεί αν υπάρχει απεχθές, άνομο ή παράνομο χρέος», συνεχίζει. «Πρέπει να γίνει παντού».

Ο Πέδρο Παές είναι επίσης πρώην μέλος της επιτροπής Στίγκλιτς για τη Χρηματοπιστωτική Κρίση. Σήμερα μετέχει στην Επιτροπή για τη Μεταρρύθμιση του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού και Νομισματικού Συστήματος, που έχει συστήσει ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί. Βρέθηκε στη χώρα μας με αφορμή το Διεθνές Συνέδριο για το Χρέος (10-12 Μαρτίου) που συνδιοργάνωσαν ο Συνασπισμός, το κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, το Ινστιτούτο «Ν. Πουλαντζάς» και το δίκτυο «Transform Europe».

* Ερωτ.: Μιλήστε μας για την εμπειρία από τη διαδικασία λογιστικού ελέγχου του δημόσιου χρέους στη χώρα σας. Μπορεί να γίνει κάτι ανάλογο στην Ελλάδα ή σ' άλλες ευρωπαϊκές χώρες;

* Η αναφορά και μόνο σε λογιστικό έλεγχο του χρέους του Ισημερινού προκάλεσε τη μείωση της αξίας των ομολόγων, γιατί οι «αγορές» γνώριζαν ότι υπήρχαν παρατυπίες, και υποχώρησαν κι άλλο όταν τα αποτελέσματα χρησιμοποιήθηκαν στη διαδικασία της κυβέρνησης του Ισημερινού για να μειώσει την εξυπηρέτηση του χρέους το 2007 κατά το ένα τρίτο.

Τα συμπεράσματα της επιτροπής λογιστικού ελέγχου δεν έχουν ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως και η μείωση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη παράλληλα με την πολιτική και δικαστική αποκάλυψη των διεφθαρμένων τραπεζών, κρατικών λειτουργών και πολιτικών (ντόπιων και ξένων).

Ακόμη και η Κεντροδεξιά

Η διαφάνεια πρέπει να αποτελεί τον κανόνα, όχι την εξαίρεση. Πολλές χώρες της Λατ. Αμερικής ξεκίνησαν ανάλογες διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της κεντροδεξιάς κυβέρνησης στην Παραγουάη, ή κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες ή πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών στην Αργεντινή και τη Βραζιλία. Πρέπει να γίνει παντού. Είναι πολιτικά και οικονομικά πολύ υγιές να βρεθεί το ποιος έχει κάτι να κρύψει!

* Ερωτ.: Το χρέος της χώρας σας ήταν, ωστόσο, αποτέλεσμα στρατιωτικών κυβερνήσεων. Στην Ελλάδα έχουμε δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις. Υπάρχει περίπτωση απεχθούς χρέους;

* Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους του Ισημερινού συσσωρεύτηκε εξαιτίας των στρατιωτικών κυβερνήσεων και, σε μεγάλο βαθμό, εξαιτίας της μονομερούς αύξησης των επιτοκίων από την Αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed).

Από τη δεκαετία του '80, στον Ισημερινό, όπως και σε άλλες χώρες του Νότου, η δυναμική της σύναψης νέων δανείων για την αποπληρωμή του χρέους έγινε αυτοσκοπός, με τόκους πάνω στους τόκους, μόνιμες υποτιμήσεις, που έκαναν τις σε σκληρό νόμισμα αποπληρωμές ακόμη πιο δυσβάσταχτες, και πολιτικές λιτότητας που στραγγάλιζαν τη φορολογική βάση, προκαλώντας ένα χρόνιο έλλειμμα στα δημοσιονομικά έσοδα. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ μεγάλη επιδείνωση στις παραγωγικές, κοινωνικές και δημοκρατικές δομές.

Τα ίδια «καλά παιδιά»

Είναι ο λογιστικός έλεγχος που θα αποφανθεί αν υπάρχει απεχθές, άνομο ή παράνομο χρέος. Δεν πρέπει να υπάρχουν προκαταλήψεις. Παρ' όλα αυτά, η εμπειρία από τη Λατ. Αμερική ανέδειξε τους ίδιους πρωταγωνιστές (Goldman Sachs, Citi, JP Morgan-Chase, Bank of America), ίδιου τύπου χρηματοοικονομικά εργαλεία και διαδικασίες, καθώς και παρατυπίες που χρήζουν ευρύτερης έρευνας.

* Ερωτ.: Η στάση πληρωμών στην οποία προχωρήσατε το 2008, μετά το λογιστικό έλεγχο, δεν είχε αρνητικές συνέπειες στην οικονομία; Μπορεί η χώρα σας να δανειστεί στις διεθνείς αγορές;

* Ο Ισημερινός αναγκάστηκε ακουσίως να κηρύξει στάση πληρωμών το 1983, το 1987 και το 1998, μετά την οφθαλμοφανή αποτυχία των πολιτικών λιτότητας που υπαγόρευσαν το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα με τη συνενοχή εγχώριων δυνάμεων.

Η επιστροφή στις κεφαλαιαγορές οδηγούσε πάντοτε σε ένα πακέτο «στήριξης» από το ΔΝΤ, το οποίο αναδιάρθρωνε τις αποπληρωμές των τόκων και τη σύναψη «νέων» δανείων (στην ουσία για να συνεχιστεί η αποπληρωμή του χρέους). Κάθε φορά υπήρχε μια νέα αφορμή για περαιτέρω νεοφιλελεύθερες προσαρμογές και υποτιμήσεις, που καθιστούσαν την αποπληρωμή όλο και πιο δύσκολη.

Το 2008 άρχισε τμηματική αποπληρωμή και η αποκαλούμενη «τεχνητή στάση πληρωμών» (η οποία αφορούσε τις ομολογιακές συμβάσεις του 2012 και του 2030) και έγινε παράλληλα με τη δημοσιοποίηση των συμπερασμάτων της Διεθνούς Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, η οποία αποκάλυψε ατασθαλίες, επιτρέποντας στην κυβέρνηση του Ισημερινού να επαναγοράσει, με έκπτωση 70%, ένα μεγάλο τμήμα του χρέους, ανοίγοντας τις πόρτες για ευνοϊκότερες δανειακές συμβάσεις.

* Ερωτ.: Στην Ευρώπη γίνεται λόγος για αναδιάρθρωση χρέους και λύση ανάλογη με αυτήν των ομολόγων Brady στη Λατ. Αμερική τη δεκαετία του '80. Βοήθησαν όντως τις χώρες της περιοχής τα ομόλογα αυτά;

* Σύμφωνα με το Σχέδιο Brady (σ.σ. από το όνομα του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Νίκολας Μπρέιντι, τη δεκαετία του '80) υπήρξαν μικρές μειώσεις στο οφειλόμενο χρέος με αντάλλαγμα ακόμη πιο σκληρές μακροοικονομικές και δημοσιονομικές συνθήκες (περνώντας από τραπεζικά δάνεια σε ομόλογα, με ληστρικές ρήτρες ελεγχόμενης χρεοκοπίας και αναδιάρθρωσης). Πολλές χώρες της Λατ. Αμερικής, συμπεριλαμβανομένου του Ισημερινού, πτώχευσαν -έναντι αυτών των συμφωνιών αναδιάρθρωσης- έκτοτε πολλές φορές.

Τα χάρισαν στη Γερμανία

Θα πρότεινα καλύτερα στην Ευρώπη μία πραγματικά πολυμερή συμφωνία, ανάλογη με αυτήν της Συμφωνίας του Λονδίνου του 1953 για τη Γερμανία μετά την πτώση του ναζισμού, η οποία προέβλεπε σημαντικές μειώσεις στο αρχικό κεφάλαιο, πλαφόν στα επιτόκια και εξυπηρέτηση του χρέους με βάση το ποσοστό εξαγωγών (5% τότε), ρήτρα έκτακτης ανάγκης που προέβλεπε την αναστολή της εξυπηρέτησης τις κακές χρονιές χωρίς δυσβάστακτα επιτόκια κ.λπ.

* Ερωτ.: Πιστεύετε πως έξοδος από το ευρώ, προσωρινή ή οριστική, και ελληνική υποτίμηση θα βοηθούσαν στην επίλυση της κρίσης;

* Η έξοδος από το ευρώ δεν θα προκαλούσε τη βελτίωση της ελληνικής κατάστασης. Πάνω από τρεις δεκαετίες αρνητικών συνεπειών στο Νότο εξαιτίας των συνεχών υποτιμήσεων, απαιτούν εναλλακτικές προοπτικές. Το μεγαλύτερο κόστος του χρέους που έχει συναφθεί σε σκληρό νόμισμα απαιτεί νέες προσαρμογές της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής και νέες υποτιμήσεις. Η αυξανόμενη αβεβαιότητα και οι περιορισμοί στις εσωτερικές αγορές κατέστησαν μη βιώσιμο ένα μεγάλο μέρος παραγωγικών έργων, προκαλώντας μεγαλύτερη ανεργία.

Επιπλέον, τα τρισ. ευρώ των οικονομικών διασώσεων και ο δομικός χαρακτήρας της «φούσκας» στις διεθνείς αγορές ενέργειας, τροφίμων και συναλλάγματος έχουν διαστρεβλώσει τις τιμές σε τέτοιο βαθμό που οι περισσότεροι από τους παραδοσιακούς μηχανισμούς θα είναι αναποτελεσματικοί για πολλά χρόνια όσον αφορά τη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών, πολλό μάλλον αν η εγχώρια οικονομία έχει περιορισμένες δυνατότητες όσον αφορά το δυναμισμό της τεχνολογίας στην ενίσχυση της παραγωγικότητας.

* Ερωτ.: Ποιος είναι ο στόχος της δημιουργίας της Τράπεζας του Νότου; (σ.σ.: Η τράπεζα ιδρύθηκε το 2009 από την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Παραγουάη, την Ουρουγάη, τον Ισημερινό, τη Βολιβία και τη Βενεζουέλα, με αρχικό κεφάλαιο 20 δισ. δολάρια.)

* Η Τράπεζα του Νότου είναι μέρος της Νέας Περιφερειακής Χρηματοοικονομικής Αρχιτεκτονικής (που περιλαμβάνει επίσης ένα κοινό, όχι αποκλειστικό νόμισμα και μια εναλλακτική στο ΔΝΤ λύση) που έχει στόχο μια νέου τύπου διαδικασία λατινοαμερικανικής ολοκλήρωσης, η οποία θα στηρίζεται στην ανασυγκρότηση, με βάση ένα κυρίαρχο σύστημα πιστώσεων.

Αυτό σημαίνει, δημιουργία θεσμικών και οικονομικών συνθηκών που θα επιτρέπουν την ανακύκλωση των εγχώριων πηγών και τη διοχέτευση των πιστώσεων των χωρών προς άλλες προτεραιότητες, όπως είναι τα τρόφιμα, η υγεία, η ενέργεια, η παραγωγή της γνώσης, οι περιφερειακές υποδομές και η χρηματοδότηση μιας λαϊκής οικονομίας (μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, συνεταιρισμών, κοινοτήτων αυτοχθόνων, αυτοαπασχολούμενων κ.λπ.). *